همانطور که قبلاً اشاره نمودیم در معناشناسی تاریخی باید به بررسی سیر تطور معنایی آن واژه در سه دوره زمانی قبل، همزمان و بعد از متن مورد نظر بپردازیم. ما در اینجا به دلیل گستردگی بحث، دوره زمانی سوم ( دوران بعد از نهج البلاغه) را منحصر به روایات‌های معصومین نموده‌ایم.
ألم در روایات
روایات رسیده از امامان معصوم، خود منبع موثق تاریخی است تا بتوان از رهگذر آن به تطور معنایی این واژه در طول زمان و حوزه معنایی آن پی برد.
در حدیثی از امام صادق(×)آمده است :
۱ـ « الْمُؤْمِنُ أَخُو الْمُؤْمِنِ کَالْجَسَدِ الْوَاحِدِ إِنِ اشْتَکَى شَیْئاً مِنْهُ- وَجَدَ أَلَمَ‏ ذَلِکَ فِی سَائِرِ جَسَدِهِ وَ أَرْوَاحُهُمَا مِنْ رُوحٍ وَاحِدَهٍ وَ إِنَّ رُوحَ الْمُؤْمِنِ لَأَشَدُّ اتِّصَالًا بِرُوحِ اللَّهِ مِنِ اتِّصَالِ شُعَاعِ الشَّمْسِ بِهَا» ^[۲۵۱]
امـام صـادق (× ) فـرمـود: مـؤ مـن بـرادر مؤمن است ، مانند یک پیکری که هرگاه عضوى از آن دردمند شود، اعضاء دیگر هم احساس درد کنند و روح‌هاى آنها نیز از یک روح است ، و همانا روح مؤ من پیوستگی‌اش به روح خدا از پیوستگى پرتو خورشید به خورشید بیشتر است.
در اینجا ألم با جسد همنشین شده است و اشاره دارد به درد جسمی که انسان‌های مومن در پیوستگی روحی که با هم دارند دردو ناراحتی دیگری، دامان آنان را خواهد گرفت.
” بنی آدم اعضاء یکدیگرند که در آفرینش ز یک گوهرند”
و یا در حدیثی به همین از رسول خدا (|)مضمون آمده است:
« ألا وإن المؤمنین إذا تحابا فی الله عزوجل وتصافیا فی الله کانا کالجسد الواحد إذا اشتکى أحدهما من جسده موضعا وجد الآخر ألم ذلک الموضع»^[۲۵۲]
بدانید که اگر مؤمنان به خاطر خداوند عزّ و جلّ به هم مهر ورزند و براى خدا صادقانه دوستى کنند چونان یک پیکرند، که هرگاه جایى از پیکر یکى به درد آید،دیگرى در همان جا احساس درد مى کند.
در این روایت، ألم با جسد هم نشین شده است به تعبیری دیگر یکی از متعلقات ألم، جسد و تن است و اشاره است به درد جسمی.
امام سجاد در دعای هفتم صحیفه می‌فرمایند:
۲ـ«أَنْتَ الْمَدْعُوُّ لِلْمُهِمَّاتِ، وَ أَنْتَ الْمَفْزَعُ فِی الْمُلِمَّاتِ، لَا یَنْدَفِعُ مِنْهَا إِلَّا مَا دَفَعْتَ، وَ لَا یَنْکَشِفُ مِنْهَا إِلَّا مَا کَشَفْتَ وَ قَدْ نَزَلَ بِی یَا رَبِّ مَا قَدْ تَکَأَّدَنِی ثِقْلُهُ، وَ أَلَمَ‏ بِی مَا قَدْ بَهَظَنِی حَمْلُهُ».^[۲۵۳]
توئى که براى (آسان کردن) دشواری‌ها خوانده می‌شوی، و تو در سختی‌ها پناهگاهى، از آن‌ها دور نمی‌شود جز آن سختى که تو دور نمائى، و از آن‌ها بر طرف نمی‌گردد جز آن را که تو برطرف کنى و اى پروردگار بر من فرود آمده چیزى (بلاء و گرفتارى) که سنگینى آن مرا دشوار است، و به من رسیده چیزى که زیر بار رفتن آن مرا وامانده کرده”^[۲۵۴]
امام صادق (×)درباره فایده کوتاه کردن مو و ناخن می‌فرمایند که آن سبب خارج کردن بیماری و درد از انسان است.
۳ ـ« تَأَمَّلْ وَ اعْتَبِرْ بِحُسْنِ التَّدْبِیرِ فِی خَلْقِ الشَّعْرِ وَ الْأَظْفَارِ فَإِنَّهُمَا لَمَّا کَانَا مِمَّا یَطُولُ وَ یَکْثُرُ حَتَّى یُحْتَاجَ إِلَى تَخْفِیفِهِ أَوَّلًا فَأَوَّلًا جُعِلَا عَدِیمَا الْحِسِّ لِئَلَّا یُؤْلِمَ الْإِنْسَانَ الْأَخْذُ مِنْهُمَا وَ لَوْ کَانَ قَصُّ الشَّعْرِ وَ تَقْلِیمُ الْأَظْفَارِ مِمَّا یُوجَدُ لَهُ أَلَمٌ‏ وَقَعَ مِنْ ذَلِکَ بَیْنَ مَکْرُوهَیْنِ إِمَّا أَنْ یَدَعَ کُلَّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا حَتَّى یَطُولَ فَیَثْقُلَ عَلَیْهِ وَ إِمَّا أَنْ یُخَفِّفَهُ بِوَجَعٍ وَ أَلَمٍ‏ یَتَأَلَّمُ مِنْهُ قَالَ الْمُفَضَّلُ فَقُلْتُ فَلِمَ لَمْ یَجْعَلْ ذَلِکَ خِلْقَهً لَا تَزِیدُ فَیَحْتَاجُ الْإِنْسَانُ إِلَى النُّقْصَانِ مِنْهُ فَقَالَ ع إِنَّ لِلَّهِ تَبَارَکَ اسْمُهُ فِی ذَلِکَ عَلَى الْعَبْدِ نِعَماً لَا یَعْرِفُهَا فَیَحْمَدَهُ عَلَیْهَا اعْلَمْ أَنَّ آلَامَ الْبَدَنِ وَ أَدْوَاءَهُ‏^[۲۵۵] تَخْرُجُ بِخُرُوجِ الشَّعْرِ فِی مَسَامِّهِ‏^[۲۵۶] وَ بِخُرُوجِ الْأَظْفَارِ مِنْ أَنَامِلِهَا ».^[۲۵۷]
بررسى کن و عبرت گیر از حسن تدبیر در آفرینش مو و ناخن که چون هر دو دراز شوند و فزون گردند و نیاز دارند که بتدریج سبک شوند بی‌جانند تا آدمى از گرفتن آن‌ها درد نکشد، و اگر چیدن مو و گرفتن ناخن درد داشتند آدمى میان دو ناخواه بود یا بگذارد هر چه دراز شوند و بر او گران بود یا آن‌ها را سبک کند و درد کشد.
مفضّل گفت: چرا خدا آنها را آفریده‏اى نساخت که فزون نشوند که آدمى نیاز به کم‏کردن آن‌ها نداشته باشد امام (×) فرمود: خدا تبارک و تعالى در این باره نعمت‌هاى ناشناخته بر آدمى دارد که آن‌ها را سپاس نگذارد، بدان که آزارها و دردهاى تن با برآمدن مو و درآمدن ناخن از انگشتانش بیرون آیند از تنش.
در این روایت ألم با وجع رابطه جانشینی ایجاد کرده و آلام با بدن همنشین شده است که اشاره است به درد جسمی .
امام رضا(×) در زمینه حجامت و کاهش درد آن می‌فرمایند:
۴ـ «وَ الَّذِی یُخَفِّفُ مِنْ أَلَمِ‏ الْحِجَامَهِ تَخْفِیفُ الْمَصِّ عِنْدَ أَوَّلِ مَا یَضَعُ الْمَحَاجِمَ ثُمَّ یُدَرِّجُ‏ الْمَصَّ قَلِیلًا قَلِیلًا وَ الثَّوَانِی أَزْیَدُ فِی الْمَصِّ مِنَ الْأَوَائِلِ» ^[۲۵۸]
چیزى که در تخفیف درد حجامت خیلى مؤثر است اینست که در اول مرتبه که شاخ حجامت را می‌گذارند کم و سبک بمکند و بتدریج بر آن بیافزایند و در مراتب بعد بیشتر از قبل مکیده شود.
در اینجا نیز ألم به دلیل هم نشینی با “حجامه ” به معنای درد جسمی است.
۵ـ وَ رَوَى الشَّیْخُ الصَّدُوقُ رَحِمَهُ اللَّهُ فِی اعْتِقَادَاتِهِ مُرْسَلًا أَنَّهُ لَا یُصِیبُ أَحَداً مِنْ أَهْلِ التَّوْحِیدِ أَلَمٌ فِی النَّارِ إِذَا دَخَلُوهَا وَ إِنَّمَا یُصِیبُهُمْ آلَامٌ‏ عِنْدَ الْخُرُوجِ مِنْهَا فَیَکُونُ تِلْکَ الْآلَامُ جَزَاءً بِمَا کَسَبَتْ أَیْدِیهِمْ وَ مَا اللَّهُ‏ بِظَلَّامٍ لِلْعَبِیدِ. ^[۲۵۹]
و شیخ صدوق در کتاب اعتقادات خود بى‏سند روایت کرده که به هیچ یکتاپرستى دردى از دوزخ که در آن در آید نرسد و همان هنگام بیرون شدن درد کشند بسزاى آنچه کردند و خدا هیچ ستمگر نیست به بنده‏ها.
در این روایت الم با نار همنشین شده است که اشاره به عذاب روحی روز قیامت دارد و این‌که درد اهل توحید و یکتا‍‍پرستی، تنها به هنگام احتضار باشد که آن هم نتیجه کردار و اعمال آنان است.
در روایتی از امام صادق (×) آمده است:
۶ـ « إِذَا کَانَ یَوْمُ الْقِیَامَهِ تُؤَدَّى الْعَبْدُ إِلَى اللَّهِ جَلَّ وَ عِزَّ فَیُحَاسِبُهُ حِسَاباً یَسِیراً وَ یَقُولُ یَا مُؤْمِنُ مَا مَنَعَکَ أَنْ تَعُودَنِی حِینَ مَرِضْتُ فَیَقُولُ الْمُؤْمِنُ أَنْتَ رَبِّی وَ أَنَا عَبْدُکَ أَنْتَ الْحَیُّ الْقَیُّومُ الَّذِی لَا یُصِیبُکَ أَلَمٌ‏ وَ لَا نَصَبٌ‏ فَیَقُولُ عَزَّ وَ جَلَّ مَنْ عَادَ مُؤْمِناً فِیَّ فَقَدْ عَادَنِی ثُمَّ یَقُولُ لَهُ أَ تَعْرِفُ فُلَانَ بْنَ فُلَانٍ فَیَقُولُ نَعَمْ یَا رَبِّ فَیَقُولُ لَهُ مَا مَنَعَکَ أَنْ تَعُودَهُ حِینَ مَرِضَ أَمَا إِنَّکَ لَوْ عُدْتَهُ لَعُدْتَنِی ثُمَّ لَوَجَدْتَنِی بِهِ وَ عِنْدَهُ ثُمَّ لَوْ سَأَلْتَنِی حَاجَهً لَقَضَیْتُهَا لَکَ وَ لَمْ أَرُدَّکَ عَنْهَا» ؛^[۲۶۰]
آن حضرت روایت است که در قیامت منادی‌اى ندا کند که بنده را نزد حق آرند و خداوند از او حسابى آسان کشد و به او گوید: اى مؤمن چرا در بیماریم عیادتم نکردى؟ مؤمن گوید خدا یا تو پروردگار منى و من بنده توام‏ تو زنده پایدارى هستى که رنج و بیمارى بتو نرسد، خداى عزّ و جل گوید هر که مؤمن را عیادت کند مرا عیادت کرده، بعد باو گوید: آیا فلان کس را می‌شناسى؟ میگوید: آرى پروردگار من خداوند گوید: چرا در بیمارى عیادتش نکردى؟ که اگر عیادتش میکردى مرا عیادت کرده بودى، و مرا در نزد او مى‏یافتى، و اگر حاجتى از من می‌خواستى براى تو بر مى‏آوردم و ترا رد نمی‌کردم.
در اینجا ألم با نصب همنشین شده و اشاره است به منزه بودن خداوند از درد و سختی ورنج. .
در باب علل برتری انسان نسبت به ملائکه آمده است:
۷ـ« لِتَحْصِیلِ أَقْوَاتِ الْأَنْفُسِ وَ الْعِیَالِ مِنَ الطَّیِّبِ الْحَلَالِ عَرَّفَهُمُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَنَّ خِیَارَ الْمُؤْمِنِینَ سَیَحْتَمِلُونَ هَذِهِ الْبَلَایَا وَ یَتَخَلَّصُونَ مِنْهَا وَ یُحَارِبُونَ الشَّیَاطِینَ وَ یَهْزِمُونَهُمْ وَ یُجَاهِدُونَ أَنْفُسَهُمْ بِدَفْعِهَا عَنْ شَهَوَاتِهَا وَ یَغْلِبُونَهَا مَعَ مَا رُکِّبَ فِیهِمْ مِنْ شَهْوَهِ الْفُحُولَهِ وَ حُبِّ اللِّبَاسِ وَ الطَّعَامِ وَ الْعِزِّ وَ الرِّئَاسَهِ وَ الْفَخْرِ وَ الْخُیَلَاءِ وَ مُقَاسَاهِ الْعَنَاءِ وَ الْبَلَاءِ مِنْ إِبْلِیسَ لَعَنَهُ اللَّهُ وَ عَفَارِیتِهِ وَ خَوَاطِرِهِمْ وَ إِغْوَائِهِمْ وَ اسْتِهْوَائِهِمْ وَ دَفْعِ مَا یُکَابِدُونَهُ‏ مِنْ أَلَمِ الصَّبْرِ عَلَى سِمَاعِ الطَّعْنِ مِنْ أَعْدَاءِ اللَّهِ وَ سِمَاعِ الْمَلَاهِی وَ الشَّتْمِ لِأَوْلِیَاءِ اللَّهِ وَ مَعَ مَا یُقَاسُونَهُ فِی أَسْفَارِهِمْ لِطَلَبِ أَقْوَاتِهِمْ وَ الْهَرَبِ مِنْ أَعْدَاءِ دِینِهِمْ وَ الطَّلَبِ لِمَا یَأْمُلُونَ مُعَامَلَتَهُ مِنْ مُخَالِفِیهِمْ فِی دِینِهِمْ …‏»^[۲۶۱]
انسان با وجود پیش‏آمدهاى ناملایم از زحمت تأمین معاش خود و عیال و اهلش گرفته تا تحمّل ترس و خوف از دزدان و امراى ستمگر، و استقامت در برابر امراض و سختی‌ها، و مشقّت اغواء و اضلال شیاطین [و] انس و جن، و سختى زندگانى دنیوى، باز هم با هوا و خواهش‌هاى نفسانى مبارزه کرده و براى اطاعت و امتثال اوامر و تکالیف الهى استقامت بخرج داده و پیوسته در مقابل تمایلات و شهوات فطرى خود از حبّ نساء و لباس و شهرت و دوستى دنیا و دیگر لذّات آن مجاهده نموده، رو به سوى حقّ و حقیقت مى‏آورند، و با خلوص نیّت و صفا و صدق باطن، در پى تحصیل علم و معرفت و قرب و منزلت قدم برمى‏دارند.
و نه شیطان و اعوانش قادرند فرشتگانم را- همانها که از خطا و لغزش محفوظ و معصومشان داشته‏ام- وسوسه نمایند. اى فرشتگانم! اینست که اگر هر یک از بنى آدم سرگرم عبادت و اطاعت شده و با آن گرفتاری‌ها و علائق، توجّه و خلوص قلب خود را حفظ کند، البتّه قدم بلندترى را برداشته و عملى را انجام داده است که شما از آوردن آن عاجز و ناتوان خواهید بود.
در روایتی از امام سجاد (×) درمورد شفاعت شیعیان آمده است:
۸ ـ « شَفَاعَهُ مُحَمَّدٍ (|)وَ شَفَاعَتُنَا تُحِیطُ بِذُنُوبِکُمْ یَا مَعْشَرَ الشِّیعَهِ فَلَا تَعُودُوا وَ لَا تَتَّکِلُوا عَلَى شَفَاعَتِنَا فَوَ اللَّهِ لَا یَنَالُ أَحَدٌ شَفَاعَتَنَا إِذَا فَعَلَ هَذَا حَتَّى یُصِیبَهُ أَلَمُ الْعَذَابِ وَ یَرَى هَوْلَ جَهَنَّمَ».
اى گروه شیعیان هر چند شفاعت رسول خدا (|) و شفاعت ما گناهان شما را فرا گیرد، ولى به عمل فحشاء باز نگردید و به شفاعت ما نیز اعتماد نکنید، چرا که به خدا سوگند کسى که چنین عملى انجام دهد شفاعت ما بدو نرسد و او را در نیابد مگر پس از آنکه عذاب به او برسد و هول جهنّم را ببیند.^[۲۶۲]
در این روایت ألم با عذاب هم نشین شده است و با توجه به قرینه معنوی سیاق جمله ولفظ جهنم، ألم اشاره است به عذاب اخروی.
روایت شده که در حضور أمیر المؤمنین(×) گروهى مذاکره در پیرامون نسبت دادن عدل و ظلم به پروردگار مى‏کردند، پس آن حضرت از مکان خود برخاسته و به سوى مسجد آمده و بالاى منبر رفت و پس از حمد و ثناى الهى فرمود:
۹ـ « أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى لَمَّا خَلَقَ خَلْقَهُ أَرَادَ أَنْ یَکُونُوا عَلَى آدَابٍ رَفِیعَهٍ وَ أَخْلَاقٍ شَرِیفَهٍ … ثُمَّ خَلَقَهُمْ فِی دَارِهِ وَ أَرَاهُمْ طَرَفاً مِنَ اللَّذَّاتِ لِیَسْتَدِلُّوا بِهِ عَلَى مَا وَرَاءَهُمْ مِنَ اللَّذَّاتِ الْخَالِصَهِ الَّتِی لَا یَشُوبُهَا أَلَمٌ أَلَا وَ هِیَ الْجَنَّهُ وَ أَرَاهُمْ طَرَفاً مِنَ الْآلَامِ‏ لِیَسْتَدِلُّوا بِهِ عَلَى مَا وَرَاءَهُمْ مِنَ الْآلَامِ‏ الْخَالِصَهِ الَّتِی لَا یَشُوبُهَا لَذَّهٌ أَلَا وَ هِیَ النَّارُ فَمِنْ أَجْلِ ذَلِکَ تَرَوْنَ نَعِیمَ الدُّنْیَا مَخْلُوطاً بِمِحَنِهَا وَ سُرُورَهَا مَمْزُوجاً بِکَدِرِهَا وَ هُمُومِهَا»^[۲۶۳]
اى مردم! بدانید که خداوند سبحان چون خلق را بیافرید چنان خواست که از نقص به کمال روند … سپس مخلوق را در این جهان منزل داد و پاره‏اى از لذّات را به آنان بنمود تا بر لذّات پاک آخرت که بهشت است راه یابند، و پاره‏اى از رنج‌ها و محنت‌ها را در این جهان به ایشان نشان داد تا بدین وسیله بر آلام‏ و ناراحتی‌ها و گرفتاری‌هاى آن جهان که عبارت از دوزخ است پى برند و از این عذاب موقّت بر آن عذاب ابدى استدلال کنند، و از این رو است که لذّات این جهان همیشه با سختى و رنج توأم است و خوشى و سرورش با اندوه و غم هم‌عنان.^[۲۶۴]
در این روایت ألم با لذت در تقابل است و با واژگان هم ، سرور و محنت همنشین شده است و از دردها و رنج‌های این جهان می‌گوید که در جهان آخرت هم وجود دارد.
عمّار ساباطىّ از امام صادق (×) روایت کرده که آن حضرت فرمود:
۱۰ـ « مَنْ خَرَجَ فِی سَفَرٍ فَلَمْ یُدِرِ الْعِمَامَهَ تَحْتَ حَنَکِهِ فَأَصَابَهُ أَلَمٌ لَا دَوَاءَ لَهُ فَلَا یَلُومَنَّ إِلَّا نَفْسَهُ»‏؛^[۲۶۵]
کسى که از خانه به قصد سفر کردن بیرون رود و عمامه را زیر حنک (گلوى) خود نگرداند و به دنبال آن به دردى بى‏درمان گرفتار شود چنین شخصى هرگز نباید کسى را به خاطر این بلیّه سرزنش کند یا مقصّر بداند مگر خودش را (که او خود خویشتن را در معرض بلاء درآورده است).^[۲۶۶]
در اینجا به نظر می‌رسد ألم به قرینه همنشینی با دواء و سفر به معنای دردجسمی است.
و از امام صادق (×) درباره^[۲۶۷] حکم مجرمى که هنگام رجم فرار کرده، فرمود:
۱۱ـ « … وَ قَدْ رُوِیَ‏ أَنَّهُ إِنْ کَانَ أَصَابَهُ أَلَمُ‏ الْحِجَارَهِ فَلَا یُرَدُّ وَ إِنْ لَمْ یَکُنْ أَصَابَهُ أَلَمُ‏ الْحِجَارَهِ رُدَّ »؛ ^[۲۶۸]
و روایت شده است که چنانچه درد یک پاره سنگ را چشیده باشد و بعد فرار کرده او را باز نگردانند، ولى اگر اصلا سنگى به او برخورد نکرده ، فرار کند او را باز مى‏گردانند.^[۲۶۹]
« ألم حجاره » ترکیب اضافی است که"حجاره” نقش تمییز را در رابطه همنشینی این دو واژه به عهده دارد و اشاره است به درد ناشی از اصابت سنگ به بدن که در حوزه ناملایمات جسمی قرار می‌گیرد.

8. 8. ۲.نتیجه‌گیری

بررسی معناشناختی ألم در قرآن به طور عام و به صورت موردی و نمونه‌ای نشان می‌دهد که قرآن در مواجهه با واژگان عرب به شیوه‌های گوناگون عمل کرده است. واژه ألم در بعضی موارد، در همان معنای عرفی و متداول به کار برده است، وگاهی در معنایی وسیع‌تر یا محدودتر به کار گرفته، برخی را نیز در معنایی تازه و متفاوت از معنای رایج در عصر نزول به کار بسته است. برای رسیدن به جایگاه دقیق معنایی واژه ألم علاوه بر لغت‌شناسی و بررسی دقیق مدلول استعمالی تک تک واژه‌ها، بررسی نظام معنایی حاکم بر قرآن و جایگاه هریک از واژه‌ها در کل نظام معنایی و نیز ارتباط هر واژه با سایر واژگان مرتبط در متن ضروری است. با توجه آیات قرآن می‌توان نتیجه گرفت که در نظام اخلاقی قرآن، گناه از عذاب ناگسستنی است و انسان‌های بی‌ایمان معمولاَ خودشان را محکوم به رنج می‌کنند و در واقع در یک نگاه نهایی بی‌ایمانی، بزرگترین رنج (رنج روحی) است ألم در ‌روایات نیز به حوزه جسم مرتبط و به درد ناشی از بیماری اشاره دارد. البته در مواردی اندک نیز به عذاب آخرت مرتبط بود.

( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

فصل سوم
مفاهیم جانشین

رشد روز افزون تولیدات خودرو و تمایل شهروندان در استفاده از خودروهای شخصی مشکلات عدیده ای به وجود آورده است از سویی محدودیتهای ورود خودروهای خارجی انحصاری را برای تولید کنندگان داخلی به وجود آورده و همین امر رقابت را در میان تولید کنندگان داخلی کاهش داده است و از طرفی دیگر تولیدات انبوه بدون در نظر گرفتن گنجایش شهرها و جاده های ارتباطی معضلات ترافیکی و آلودگی هوا را موجب شده است. در این میان مسئولیت مدنی تولید کنندگان خودرو از دو جهت قابل بررسی است: نخست مسئولیت مدنی آنان ناشی از عیب تولید در برابر مصرف کنندگان است. این جنبه مسئولیت، مبتنی بر نظریه تقصیر در رابطه مسئولیت مدنی است. بدین ترتیب که ارکان آن عبارتند از: زیان، زیان دیده و عمل زیانبار که در اینجا نقص در تولید، عدم رعایت استانداردهای لازم می تواند عمل زیانبار تلقی شود. دوم آنکه مسئولیت مدنی تولید کنندگان در برابر اشخاص ثالث غیر مصرفکننده میباشد. برای نمونه چنانکه مسلم شود که آلودگی هوا معلول تولیدات غیر استاندارد و نقص تولید در محصولات یک شرکت خودرو ساز باشد آیا اساساً میتوان مسئولیتی را برای آن شرکت متصوّر شد؟ به نظر میرسد نظریه خطر که مبتنی برعدم تقصیر است در این زمینه قابل تأمل و بررسی باشد. لذا در این تحقیق تلاش خواهیم نمود تا با بررسی ارکان و ابعاد مسئولیت مدنی، مسئله مطروحه را طرح و بطور مبسوط مورد بحث قرار دهیم. در بخش دیگر این تحقیق حقوق مصرف کنندگان خودرو را با عنایت به قانون حمایت از مصرف کنندگان خودرو را مورد بررسی قرار دهیم. همچنین نقش و وظایف سازمان حمایت از مصرف کنندگان را در این رابطه تشریح مینمائیم.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

الف) اهمیت و ضرورت انجام تحقیق
با عنایت به معضلات اجتماعی که تولیدات بیرویه خودرو بوجود آورده است و بازار انحصاری تولید و مصرف که حق انتخاب مشتریان را محدود ساخته است و بعضاً نتوانسته است رضایت آنان را جلب نماید و از سوی دیگر خدمات پس از فروش که متناسب با نیازهای مصرف کنندگان نبوده است از دلایل عمده و ضرورت این تحقیق به شمار می آید که امیدواریم که با بررسی معضلات مزبور گامی در راستای برطرف شدن خلاءهای موجود برداشته شود.
ب) مرور ادبیات و سوابق مربوطه
در زمینه مسئولیت مدنی آثار متعددی وجود دارد که میتوان برای نمونه به موارد ذیل اشاره نمود:
۱: کاتوزیان-ناصر- مسئولیت مدنی و ضمان قهری- انتشارات میزان- ۱۳۸۰
۲: زرگوش- مشتاق- مسئولیت مدنی دولت- انتشارات میزان- دوجلدی- ۱۳۸۹
۳: غمای- مجید- مسئولیت مدنی دولت- نشر دادگستر- ۱۳۷۹
۴: غلامعلیزاده، محمد، مسئولیت مدنی ناشی از وسایل موتوری، نشر شهردانش، چاپ اول، ۱۳۹۲
و آثار دیگری که در زمینه مسئولیت مدنی به چاپ رسیده است اما هیچ یک به طور اختصاصی به تحلیل و بررسی مسئولیت مدنی تولیدکنندگان خودرو نپرداخته اند.
ج) جنبه جدید بودن و نوآوری در تحقیق
بررسی حقوق مصرف کنندگان خودرو و مسئولیت مدنی تولید کنندگان به طور توامان از نکات بدیع این تحقیق به شمار میرود. همچنین مسئولیت تولید کنندگان در برابر اشخاص ثالث نیز در این قالب میتواند حاوی مطالب جدیدی باشد.
د) اهداف مشخص تحقیق
هدف کلی این تحقیق روشن نمودن ابعاد مختلف حقوق مصرف کنندگان خودرو نقش سازمان حمایت از مصرف کنندگان در تامین منافع شهروندان و برقراری موازنه و تعادل بین عرضه و تقاضا میباشد. هدف ویژه این تحقیق طرح ضابطه مشخص و معین در رابطه مسئولیت مدنی تولیدکنندگان با مصرف کنندگان و اشخاص ثالث میباشد.
اهداف کاربردی
این تحقیق میتواند مورد استفاده شرکتهای خودروسازی داخلی، سازمان حمایت از مصرف کنندگان و همچنین سازمان محیط زیست قرار گیرد.
ه) سؤالات تحقیق
۱: مسئولیت مدنی تولید کنندگان خودرو در قبال مصرف کنندگان آن چگونه و مبتنی بر کدام یک از نظریه های راجع به مسئولیت مدنی است؟
۲: مسئولیت مدنی تولید کنندگان خودرو در قبال اشخاص ثالث چگونه است؟
۳: نقش سازمان حمایت از مصرف کنندگان و تولید کنندگان در خصوص موضوع چگونه است؟
و) فرضیه ‏های تحقیق
۱: با عنایت به نظام حقوقی ایران و رویه قضایی مسئولیت مدنی تولید کنندگان خودرو مبتنی بر نظریه تقصیر میباشد.
۲: در قبال اشخاص ثالث چنانچه قصور به طور مستقیم قابل انتساب به تولید کنندگان باشد مسئولیت مدنی آنها قابل تصور است.
۳: سازمان حمایت از مصرف کنندگان میتواند به عنوان یک نهاد تنظیم کننده (مقرراتگذار) مستقل از دولت عرضه و تقاضا را در بازار تنظیم و به تبع آن حقوق مصرف کنندگان را تضمین نماید. ضمن آنکه منافع تولید کنندگان نیز تامین گردد.
- تعریف واژه‏ ها و اصطلاحات فنی و تخصصی (به صورت مفهومی و عملیاتی):
۱: مسئولیت مدنی: رابطه ایست ناظر بر جبران زیان زیان دیده که پرداخت غرامت توسط زیان رسان(نظریه تقصیر) یا دیگری(نظریه خطر) صورت میگیرد.
۲: عامل زیان: شخصی است که فعل زیانبار نتیجه ی عمل وی و یا قابل انتساب به او باشد. ۳: انتظار مشروع: به درخواستها و نیازهایی اطلاق میشود که بر اساس اعلام قبلی مقامات یا مراجع عمومی به نوعی جزءانتظارات مسلم شهروندان محسوب میشود و عدم برآوردن نمودن آنها موجب آسیب های مادی و معنوی به شهروندان میگردد.
ز)روششناسی تحقیق
درخصوص تفکیک مراحل اجرایی تحقیق و توضیح آن، از به کار بردن عناوین کلی نظیر، «گردآوری اطلاعات اولیه»، «تهیه نمونه‏های آزمون»، «انجام آزمایش‏ها» و غیره خودداری شده و لازم است در هر مورد توضیحات کامل در رابطه با منابع و مراکز تهیه داده‏ها و ملزومات، نوع فعالیت، مواد، روش‏ها، استانداردها، تجهیزات و مشخصات هر یک ارائه گردد.
روش تحقیق- توصیفی- تحلیلی میباشد که طی آن نخست با جمع آوری اطلاعات و سپس دسته بندی آنها در قالب داده های متغیر و ثابت به توصیف مسئله مطروحه پرداخت و آنگاه آنها را با توجه به اهداف تحقیق و در جهت رسیدن به پاسخ سوالات در جای مناسب به کار خواهیم برد
ضمناً این تحقیق کتابخانهای است که در ابتدا با مطالعه منابع کتابخانه ای و اینترنتی جمع آوری اطلاعات به صورت فیش برداری پرداخته و سپس به تحلیل داده ها و نگارش آن مطابق پلان مدنظر خواهیم پرداخت.
روش تجزیه و تحلیل داده ها بر اساس بنیان های نظری صورت میگیرد که در ابتدا مکاتب رایج و تئوری های مربوطه را طرح و سپس متغیرهای خویش را در قالب نظریه های پذیرفته شده بیان مینماییم.
ح) ساختار تحقیق
در این تحقیق در سه فصلبه مباحث پیرامون مسئولیت مدنی خودروسازان در قبال مصرفکنندگان خواهیم پرداخت.فصل نخست به مبانی و مفاهیم نظری مسئولیت مدنی اختصاص یافته است که در آن مبانی و نظریههای کلاسیک مسئولیت مدنی در غالب دو نظریه مبتنی بر تقصیر و نظریه ایجاد خطر را تشریح خواهیم کرد.در این فصل نظریههای نوین مسئولیت مدنی از مقولههایی است که مورد غفلت قرار نگرفته است اهمیت این نظریات در اینست که به پویایی بحث در مقوله مسئولیت مدنی خودروسازان کمک مینماید. بویژه آنکه هم اکنون یکی از مسائل اجتماعی ما قلمداد میشود که سالانه چندین هزار نفر درگیر آن بوده و حتی در تصادفات رانندگی جان باخته و یا مصدوم میشوند. همچنین در این فصل به اهداف، ارکان و رابطه مسئولیت مدنی خواهیم پرداخت تا ضمن روشن ساختن مبانی راه را برای درک مسائل مطروحه در فصول آتی هموار سازیم.
در فصل دوم به حقوق و تکالیف مصرفکننده اشاره خواهیم کرد.امروزه مسئله حقوق مصرفکنندگان ربط محکمی به موازین حقوق بشری پیدا کرده است. لذا وجه مهمی از حقوق مصرفکنندگان را حقهای بشری تشکیل میدهند که براساس اصل غایت بودنانسان و فاعلیت اخلاقی وی میباشد. بطوری که میتوان ادعا کرد این وجه بر سایر وجوه سنتی قرارداد از جمله عادلانه بودن معامله، فقدان تدلیس و … غالب دانست. از سویی دیگر با تطور مفهوم حق از حق یا باطل بودن به حق داشتن شاهد همبستگی حق و تکلیف هستم. بدین ترتیب که مصرفکنندگان هم عرض با حقوقی که دارند تکالیفی نیز نسبت به تولیدکنندگان دارند. از جمله این تکالیف میتوان به عدم کپی و رایت و رعایت حق اختراع یا تألیف، توجه به هشدارهای تولیدکننده و غیره اشاره کرد.
در فصل سوم که آخرین فصل نیز میباشد، به طور اختصاصی به مسئولیت مدنی خودروسازان خواهیم پرداخت. مسئولیت مدنی خودروسازان در اثر عیب و نقص تولید، مسئولیت آنان در برابر اشخاص ثالث و نحوه قیمتگذاری و مسئولیت در اثر گرانفروشی و عدم رعایت نظامنامههای شورای رقابت و سازمان حمایت و همچنین مراجع حل و فصل اختلافات میان تولیدکنندگان و مصرفکنندگان از مباحث این فصل میباشد.
فصل اول
مفاهیم و مبانی نظری
۱-۱- مفاهیم
عالم حقوق،عالم اعتبار است و مفاهیم حقوقی علاوه بر داشتن مفهومهای واقعی خودش،مفاهیمی اعتباری را نیز یدک میکشند. در یک پژوهش علمی – حقوقی درک مفاهیم آن حوزه و تفکیک مفاهیم واقعی – ارزشی از مفاهیم اعتباری جهت شناخت بنیان ها و مبانی ضروری بوده و مقدمه ای بر استدراکات یقینی خواهد شد.
مسئولیت های مدنی از حوزه های پر اهمیت علم حقوق است که مانند سایر پدیدههایی علمی نیازمند شناخت منظمی از موضوع در خارج از خود آن است.قدمت و شیوع این حوزه در اثر عدالت خواهی و اصل آزادی انسان مشروط از اجتناب به اضرار به دیگری می باشد. لذا مسئولیت مدنی در حوزه های مختلف حیات بشری کارکردهای خودش را دارا میباشد و منجر به پیدایش شاخه های فرعی همچون مسئولیت مدنی دولت،مسئولیت مدنی کارفرما،مسئولیت مدنی وضمانقهری،بیمه مسئولیت مدنی،مسئولیت مدنی ناشی از حوادث و… شده است که بر گستره و اهمیت این حوزه صحه می گذارد.
اما جهت یافتن مجموعه ای دقیق و کسب معرفتی منسجم از باب مسئولیت مدنی تولیدکنندگان خودرو که موضوع این تحقیق می باشد درک مفاهیم آن ضروری و غیرقابل اجتناب می باشد.از این رو است که در این بخش سعی در تعریف دقیقی از خودرو، مصرف کنندگان آن،نقص و عیب خودرو و همچنین باز تعریفی از مسئولیت مدنی خواهیم داشت.
۱-۱-۱- مفهوم مسئولیت مدنی
اساساً بایست ذکر کرد که مسئولیت منتجاز اختیار است و موجودی مسئول است که آگاه از اعمال و کردار خویش باشد.بنابراین مبنای مسئولیت اختیار است.آنچه که فصل مخیره انسان از سایر موجودات است اختیار و آگاهی وی می باشد. کانت در نقد عقل محض خویش انسان را غایت می داند و اصل غایت را بر پایه اختیار و آگاهی بشر بنا نهاده و آنرا مبنای تفکیک انسان از سایر مخلوقات می داند. لذا با این مقدمه به بحث مسئولیت به طور عام و مسئولیت مدنی به گونه ای خاص ورود می کنیم.
در باب فلسفه و پیدایش مسئولیت مدنی برجسته ترین نظرات معطوف به نظم اجتماعی و آسایش مدنی زندگی جمعی در سایه قانون می باشد که هیچ فردی نبایست با عمل خویش موجبات ضرر و زیان و یا مشقت دیگری را فراهم سازد. لذا هر شخص مسئول گفتار و عملکرد خویش در برابر دیگران است و چنانچه ضرری بر خلاف قانون به دیگری وارد سازد مسئول جبران آن است. «در حقوق مسئولیت معین می شود که چگونه رفتاری زیبنده هر انسان در رابطه با دیگران است و چه قواعدی بر همگان تحمیل می شود تا از اضرار ناروا به همگنان پرهیز کنند و درچه مواردی و چگونه باید زیان های وارد شده را جبران سازند.پس مسئولیت مدنی با فلسفه اخلاق و فلسفه سیاسی،که به تمیز رفتار های زیبنده انسان در جامعه مدنی ارتباط نزدیک و موضوعی مشترک دارد و فلسفه شناخت رابطه میان خطر و مسئولیت را معین می کند».^[۱]
اما در باب تعریف مسئولیت مدنی برخی آن را مسئولیت پرداخت خسارت دانسته و گفتهاند هر آنجا که جبران خسارت باشد مسئولیت مدنی نیز هست^[۲].«مسئولیت مدنی در حقوق تعهدات، عنوانی است برای بیان اعزام قانونی جبرای ضررهای ناروا.خواه این نظر از شکستن پیمان و نقص عهد حاصل آید یا از تخطی از تکلیف عمومی احتیاط و عدم اضرار به غیر بر این پایه،مسئولیت مدنی دو شاخه مهم دارد:مسئولیت قرار دادی و الزامهای خارج از قرارداد.»^[۳]
استاد کاتوزیان در توصیف مسئولیت مدنی بیان می دارد:«در حقوق مسئولیت مدنی،چهره کیفری و مکافات دهنده کارهای ناصواب جای خود را به جبران خسارت داده است.در ایجاد این رابطه دینی،اراده هیچ یک از آن دو حاکم نیست.حتی،در موردی که مسئول به عمد به دیگری زیان می رساند،چون مقصود او اضرار است نه ایجاد دین برای خود،کار او را باید در زمره وقایع حقوقی شمرد.مسئولیت مدنی هیچ گاه مستقیماًعمل حقوقی نیست.»^[۴] همچنین برخی مسئولست مدنی را :«التزام و تعهد قانونی شخص به جبران ضرر و زیانی[می دانند] که در نتیجه عمل مستندبه او به دیگری وارد شده است.منشاء التزام و تعهد ممکن است اراده و قرارداد باشد که به تعهد ارادی یا قراردادی تعبیر می شود و یا ممکن است، قانون باشد که چنین تعهد و التزامی ضمان قهری یا مسئولیت مدنی به معنای خاص گفته می شود.»^[۵]
اما در جمع بندی بحث با عنایت به مقدمه نخست مبنی بر اصل اختیار در حدوث تحقق مسئولیت مدنی بایست عنوان داشت که تعاریف فوق هر یک بیانگر وجه هنجاری^[۶] یا «باید انگار»مقوله مسئولیت مدنی است و وجه «هست انگار» مغفول مانده است.از آنجا که علم حقوق یک نظام صوری است که متکی بر نتایج به دست آمده از اصول موضوعه،سازگاری^[۷]وتمامیت مقدمه،اصول و نتیجه می باشد ویا به عبارتی سازگاری اندیشه با اندیشه است،نه اندیشه با واقعیت یا منطق ارسطویی.و همانگونه که گفتیم علم حقوق دنیای اعتبارات است که مستلزم انطباق داده ها با مفروضات عینی و نا ملموس است،ممکن است منجر به تاکید هنجاری یا باید انگار از مسئولیت مدنی شده باشد که نگرشی غایت انگارانه^[۸] در پی دارد و می تواند در عمل فواید بیشتری به دنبال داشته باشد.چنانچه به تعبیر گابریل مارتی «استدلال حقوقی بیش از آن که منطقی باشد غایتگرایانه و فرجام شناسانه است.»^[۹]
کوتاه سخن آنکه وجه هست انگار مسئولیت مدنیمعطوف به ریشه های مسئولیت مدنی و به طور اخص متوجه اختیار می باشد.در وجه هست انگار مسئولیت مدنی بایست به خودآگاهی و ناخودآگاهی، جبر و اختیار و اراده در تمامی صور ممکن پرداخت.چرا که اگر برآنیمکه مسئولیت منتج از اختیار است آیا مجانین و افراد مسلوب الاراده مانند سایر افراد دارای مسئولیت مدنی بوده و موظف به جبران خسارت می باشند؟آیا اعمال شخصی که در ناخودآگاه فعلش موجب ضرر و زیان دیگری می شود موجب مسئولیت مدنی وی می گردد؟یا در حقوق ما چرا در خطای محض عاقلانه مسئول جبران خسارت است؟و ده ها پرسش دیگر از قبیل موضوعات که نیازمند مداقه ای فلسفی و هستی شناسانه در باب مسئولیت مدنی است که مورد بی توجهی قرار است.اما با عنایت به اینکه این تحقیق اختصاص به مباحث تکنیکی مسئولیت مدنی دارد تعریف هست انگار از مسئولیت مدنی را به مجالی دیگر می سپاریم.
۱-۱-۲- تعریف خودرو، مصرفکننده و تولیدکننده
قانون حمایت از حقوق مصرف‌کنندگانخودرو، خودرو را چنین تعریف کرده است: «هر نوع وسیله نقلیه موتوری تولیدداخل یا خارج برای استفاده در معابر عمومی برای حمل سرنشین و بار تا ظرفیتمجاز».
اما تعریف فوق دامنه اطلاق خودرو را تنگ نموده است. چنانچه ماشینآلات سنگین مانند بولدوزر، بیل مکانیکی، غلتک و … از دایره تعریف خارج میشوند که میتواند در تکالیف تولیدکنندگان و حقوق مصرفکنندگان تأثیرگذار باشد.
خودرو را میتوان براساس وزن، کارکردها و قابلیتهایش تعریف کرد. برای مثال آنرا به دو دسته خودروهای سبک و سنگین و همچنین مطابق کارکردهایش به خودروهای شخصی و عمومی یا بر اساس سرعت به خودروهای کندرو و تندرو تقسیم کرد. آنگاه بر اساس محل کار معابر عمومی، کارگاهها، معادن، کارخانجات و … دستهبندی نموده و تعریف جامعتری را ارائه داد. اگرچه لازم بذکر است هر تعریفی در بردارنده تحریفی نیز میباشد.
بند ۵ از ماده نخست قانون حمایت از مصرف‌کننده، هر شخص حقیقی یا حقوقی که خودرو را برای استفاده شخصی یا عمومی در اختیار داردرا مصرفکننده میداند. لذا به نظر میرسد واسطه های فروش، بنگاههای نقل و انتقال خودرو در صورت از دایره اطلاق مصرفکنندگان خارج میشوند. همچنین همین ماده اشخاص مزبور را در ذیل واسطه فروش تعریف میکند.واسطه فروش هر شخص حقیقی یا حقوقی که با موافقت عرضه‌کنندهنسبت به فروش خودروی نو اقدام می‌کند.
همچنین بایست میان واسطه های فروش و نمایندگیهای مجاز قائل به تفکیک شد. واسطه فروش مطابق دلالی در حقوق تجارت از به نمایندگی از دیگری و بنام وی معامله میکند در حالی که نماینده به نام خود و از به نمایندگی از دیگری اقدام به انجام معامله مینماید. قانون حمایت از مصرفکننده نمایندگی مجاز را به شرح ذیل تعریف مینماید:
«نمایندگی مجاز هر شخص حقیقییا حقوقی که با موافقت عرضه‌کننده عهده‌دار فروش و خدمات پس از فروش خودرو در طولمدت ضمانت است».
در باب توصیف تولیدکننده قانون مزبور به طور مضیق ذیل عنوان عرضهکننده، بیان میدارد:

چشم از معنی او حساسه‌ایست

از لقای هر کسی چیزی خوری

وز قران هر قرین چیزی بری

(دفتر دوم، ص ۳۰۶)
مولوی در این ابیات به چند مطلب مهم اشاره کرده است:
اول اینکه: غذا منحصر در غذاهای مادی که از راه دهان وارد وجود آدمی می‌شود نیست. بلکه غذاهای معنوی، بی دهان مادی در جان آدمی وارد شده و به او حیات تازه می‌بخشد. خداوند در مورد شهیدان فرموده است:
و لا تحسبنّ الّذین قتلوا فی سبیل الله امواتاً بل احیاءٌ عند ربّهم یرزقون (آل عمران، ۱۹۶)
به هیچ وجه گمان مبرید که کشته شدگان در راه خدا مردگانند؛ بلکه زنده‌اند و نزد خدایشان روزی دارند.
مولوی با استناد به این آیه می‌گوید: حیات واقعی متعلق به شهیدان است و زنده حقیقی آنهایند که غذایشان نور است. پس ما نیز می‌توانیم در سایه تلاش و تقوی از آن نور تغذیه کنیم.
دوم اینکه: وجود آدمی یک پارچه دهان است و هر دهانی غذای متناسب خویش دارد. همه حواس پنجگانه ظاهری و حواس باطنی، منافذ ورود غذاهای متناسب با خودشان هستند. آدمی گاهی با دیدن صحنه‌هایی سست و ضعیف می‌شود. گاهی نیز با دیدن مناظر و صحنه‌های چشم‌نواز و دوست‌داشتنی، شاداب و بانشاط و قوی می‌گردند. شنیدن بعضی از اخبار انسان را از خود بی‌خود می‌کند. کما اینکه گاهی بعضی از اخبار به آدمی حیات تازه می‌بخشد.
استشمام بعضی از بوها انسان را مسموم می‌کند و گاهی به زندگی پایان می‌بخشد؛ به عکس آن نیز ممکن است. بنابراین همه حواس‌های آدمی دهان‌های متفاوتی هستند که غذاهای خاص خود را دارند. به همین دلیل آنگاه که با انسان پاک و متعالی روبرو می‌شویم و چشم ما به جمال او می‌افتد؛ و گوش ما کلمات وی را می‌شنود، احساس سبکی و معنویت می‌کنیم. زیرا او از معنویت خویش در ظرف وجود ما ریخته است.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

اما وقتی با انسان گمراه و خطاکاری هم‌صحبت شده و به چهره‌اش نگاه می‌کنیم، احساس سنگینی کرده و برای مدتی حالات معنوی ما ضعیف می‌گردد. زیرا او نیز در ظرف وجود ما از شرارت و قذرات خود ریخته است.
بدین جهت مولوی از وجود به کاسه تشبیه کرده و گفته است: با هر کس مراوده داشته باشی، او در کاسه وجود تو چیزی قرار خواهد داد. از این‌رو مواظب باش که با هر کسی در ارتباط نباشی.
تجلی خدا
مسأله تجلی خدا، در عرفان و ادب اسلامی بسیار مورد توجه قرار گرفته است. عرفا عالم را محصول تجلی حضرت باری تعالی می‌دانند. هر موجودی به اندازه موجودیتش تجلای اسماء و صفات خداوندی است. عالم جلوه‌گاه آن جمیل علی‌الاطلاق است.
مسأله تجلی قبل از هر چیز در قرآن کریم و سپس در نهج‌البلاغه مطرح شده است. در ماجرای حضرت موسی (ع) و خداوند، و تقاضای رؤیت موسی از خدا، قرآن می‌فرماید:
وقتی که موسی به میقات ما آمد و خدایش با او صحبت کرد، گفت پروردگارا! خود را به من بنما تا بر تو نظر کنم. گفت: هرگز مرا نخواهی دید ولی به کوه نگاه کن! اگر توانست در جایگاه خود قرار بگیرد؛ در آن صورت مرا خواهی دید. آنگاه که خدا به کوه تجلی کرد، کوه متلاشی شد و موسی بی‌هوش شد. وقتی به هوش آمد، گفت: پروردگارا! من به سوی تو توبه کرده و اولین مسلمان تو می‌شوم(اعراف، ۱۴۳).
در نهج‌البلاغه سه بار تجلی خدا به خلقش مطرح شده است. یک بار تجلی خدا در کتاب آسمانی پیامبر اکرم (ص) یعنی قرآن کریم و دو بار تجلی خدا بر عقول مردم.
فتجلّی لهم سبحانه فی کتابه من غیر ان یکونوا راوه بما اراهم من قدرته (خطبه ۱۴۷)
پس خداوند سبحان برای مردم در کتابش تجلی فرمود بدون اینکه او را ببینند. بلکه به واسطه قدرت‌نمایی‌اش خود را به آنها نشان داد.
… و تشهد له المرآنی لا بمحاضرۀٍ لم تُحطِ به الاوهام بل تجلّی لها بها (خطبه ۱۸۵)
…همه دیده‌ها به وجود او بدون حضور عینی (بلکه به ادراکات قلبی) شهادت می‌دهند. اوهام (عقول) آدمی به او احاطه ندارد. بلکه او به واسطه اوهام مردم بر آنها تجلی کرده است.
بها تجلّی صانعها للعقول (خطبه ۱۸۶)
با ایجاد آن حقایق، خدا به عقل مردم تجلّی کرده است.
مولوی ماجرای تجلی خدا به طور سینا را چندین بار به شعر درآورده و گفته است:

کوه طور اندر تجلی حلق یافت

تا که می نوشید و می را برنتافت

صار دکّاً منه و انشقّ القمر

هل رأیتم من جبل رقص‌الجمل

۳۱/۵۶^e

۳۷/۸^b

۰۶/۱۰^c

^b71/0

۶۰/۱۸^b

۵۱/۵۳^b

۳۴/۴^b

SEM

۰۲۲/۰

۰۲۸/۰

۰۰۹/۰

۰۴۱/۰

۱۹۰/۰

۰۲۰/۰

۹۸۳/۰

۰۰۸/۰

P-value

۰۰۰۱/۰

۰۰۰۱/۰

۰۰۰۱/۰

۰۰۰۱/۰

۰۰۰۱/۰

۰۰۰۱/۰

۰۰۰۱/۰

۰۰۱۸/۰

*- SEM: خطای استاندارد میانگین، E. تیمار۱: ریشه چغندر علوفه ای، تیمار۲:برگ وطوقه چغندر علوفه ای،۳: بوته کامل چغندر علوفه ای، تیمار۴: سیلاژ ریشه چغندر علوفه ای همراه کاه، تیمار۵: سیلاژ برگ وطوقه چغندر علوفه ای، تیمار۶: سیلاژ بوته کامل چغندر علوفه ای همراه کاه. اعداد نامشابه اختلاف معنی داری دارند(۰۱/۰>P) .

۴-۱-۱- ماده خشک (DM)
بیشترین میانگین درصد ماده خشک در بین تیمارها مورد مطالعه چغندرعلوفهای مربوط به ریشه و کمترین مربوط به برگ میباشد(۰۱/۰>P). همانطور که در جدول (۴-۱) شماره ملاحظه میشود در بین تیمارهای مختلف سیلو شده از نظر درصد ماده خشک بین تیمار ۴ که شامل سیلاژ ریشه چغندرعلوفهای همراه کاه گندم است با تیمار ۶ که شامل سیلاژ بوته کامل چغندرعلوفهای همراه کاه گندم است اختلاف معنیداری وجود ندارد. آزمایشهای محققین نشان داد که کاه خرد شده دارای قابلیت مناسبی جهت جذب رطوبت و جلوگیری از خارج شدن عصاره مواد سیلویی هستند (Al- Rwidah, 1989). درتیمار ۵ که شامل سیلاژ برگ چغندرعلوفهای است با سایر تیمارهای سیلوشده اختلاف معنیداری وجود دارد(۰۱/۰>P). میانگین ماده خشک چغندرعلوفهای ۲۲-۱۴ درصد میباشد ، چغندرعلوفهای یک علوفه محبوب در دانمارک و هلند برای گاوهای شیری و نشخوارکنندگان جوان محسوب میشود(Patel chairman,A. 2012).

( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۴-۱-۲- ماده آلی(OM)
همانگونه که در جدول ۴-۱ مشاهده میشود مقدار میانگین ماده آلی در تیمارهای مختلف گیاه علوفه چغندرعلوفهای سیلو شده بین ۵۵/۷۳ تا ۶۷/۷۷ متغیر بود. و در بین تیمارهای سیلو شده بین ۷۴/۵۵ تا۲۵/۵۷ متغیر میباشد.اما همانطور که انتظار میرفت میانگین ماده آلی تیمارها با اعداد مربوط به میانگین خاکستر در همه تیمارها ارتباط معکوس داشته است. میانگین ماده آلی در قسمتهای مختلف چغندرعلوفهای در تیمارهای مختلف اختلاف معنیداری با هم داشتند (۰۱/۰>P). میانگین ماده آلی در تیمارهای سیلو شده در اختلاف معنیداری با هم داشتند (۰۱/۰>P). بیشترین درصد ماده آلی مربوط به تیمار ۲ (۶۷/۷۷%)، شامل برگ و طوقه چغندرعلوفهای و کمترین میزان مربوط به ۴ شامل ریشه چغندرعلوفهای سیلو شده (۷۴/۵۵%) حاصل شد. کاهش ماده آلی در سیلاژها بدلیل افزودن کاه گندم بود. هارتنل و همکاران(۲۰۰۵) میزان ماده آلی ریشه چغندرعلوفهای را ۲۱/۸۳ درصد گزارش کردهاند.
۴-۱-۳- خاکستر (ASH)
میزان خاکستر تیمارها بین ۸/۷ تا ۴/۸ درصد متغیر بود. میزان خاکستر موجود در تیمارها با مقدار ماده آلی تیمارها رابطه عکس داشت، بیشترین میزان خاکستر در بین تیمارهای اجزاء چغندرعلوفه ای مربوط به تیمار ۱، (۴/۸ %) و کمترین آن مربوط به تیمار ۲، (۸/۷ %) میباشد. همچنین، در بین تیمارهای سیلو شده بیشترین خاکستر مربوط به تیمار۴(۷۷/۸ %) وکمترین مربوط به تیمار۵(۷۹/۷ %)می باشد. که در مقایسه بین مجموع تیمارها بیشترین وکمترین میزان خاکستر به ترتیب مربوط به تیمار ۱ و ۵ می باشد. در بین تیمارهای مورد مقایسه اختلاف معنیداری مشاهده گردید ( ۰۱/۰>P). در یک مطالعه که بر روی میزان ترکیبات شیمیایی ۷ واریته مختلف چغندرعلوفهای در اقلیمهای مختلف کشور مصر انجام گرفت بهترتیب میانگین پروتئین خام، فیبر خام، خاکستر ۷۳/۵ ، ۶۳/۷ و۶۸/۹ درصد بود که پراکندگی نتایج حاصل حاکی از ترکیبات شیمیایی متفاوت در واریتههای مختلف که در شرایط و اکولوژیهای مختلف کشت شده بود (Abd Elnaby et al,.2014).
۴-۱-۴- پروتئین خام(CP)
میانگین درصد پروتئین خام (CP) در تیمارهای مورد مطالعه در جدول ۴-۱ آمده است. همانگونه که در جدول۴-۱ مشاهده می گردد، در مجموع مقایسه بین تیماره بیشترین پروتئین خام مربوط به تیمار ۲ یا سربرگ چغندرعلوفهای و کمترین مربوط به تیمار ۱ یا ریشه چغندرعلوفهای بود. همانگونه که در جدول مشاهده می شود بین تیمار ۲ و تیمار ۵ اختلاف معنیداری نداشت (۰۵/۰>P). با توجه به این که در مراحل اولیه سیلو شدن با وجود مقداری اکسیژن گیاه تنفس کرده و پیر می‌شود ریبولوز بی فسفات کربوکسیلاز که حدود ۴۰ درصد کل پروتئین را در برگهای گیاه تشکیل می‌دهد به سرعت تجزیه می‌شود و ممکن است قسمت اعظم پروتئین اولیه از دست رفته را شامل شود ((Mangan and Harrison, 1985. همچنین بین تیمارهای یک، سه و چهار که به ترتیب ریشه، بوته کامل و سیلاژ ریشه چغندرعلوفهای بود اختلاف معنیداری وجود نداشت (۰۵/۰>P). موسی(۲۰۱۱) میزان پروتئین خام ریشه چغندرعلوفهای را ۳۷/۹ درصد گزارش نمود. جانکینسون (۲۰۱۳) میزان پروتئین خام برگ، ریشه و بوتهکامل چغندرعلوفهای را به ترتیب ۱/۲۰ ، ۶/۸ و ۹/۱۰ درصد گزارش نمودهاست.
۴-۱-۵- چربی خام (EE)
همانگونه که در جدول ۴-۱ مشاهده میشود میانگین درصد چربی خام تیمار‌‌های اجزاء مختلف چغندرعلوفهای چه بهصورت سیلو شده و نشده اختلاف معنیداری نشان دادند(۰۵/۰>P). بیشترین میزان چربی خام مربوط به تیمار۴ شامل (ریشه چغندرعلوفهای سیلو شده همراه کاه گندم) و کمترین آن مربوط به تیمار ۲ شامل (برگ و طوقه چغندرعلوفهای) می‌باشد. در مقایسه چربی خام مجموع تیمارها، تیمارهای ۴و ۶ اجزاء مختلف چغندرعلوفهای سیلو شده باعث بهبود درصد چربی خام شد که نشان دهنده افزایش ارزش غذایی اجزاء مختلف چغندرعلوفهای با عمل سیلوشده گردید. محققان گزارش کردند که فرایند سیلوکردن هر چند باعث کاهش اجزای دیواره سلولی میگردد، اما ممکن است باعث افزایش میزان چربی خام شود (Hassan et al., 2005). تأمین کربوهیدراتهای قابل تخمیر برای میکروارگانیسمهای سیلو ، میزان و مقدار تخمیر در سیلو را افزایش میدهد که این تخمیر باعث افزایش درصد چربی خام در سیلوها میگردد
(McDonald et al., 1991).
۴-۱-۶- دیواره سلولی بدون همی سلولز (ADF)

آن زمان کلی اختصاص داده شده به خانواده و فشار وارده از آن در انجام مسئولیت های شغلی اختلال ایجاد
می کند(۲۸،۲۲).
تعارض خانواده – کار از نظر زمان :
عبارت است از حالتی که خواست های خانوادگی مانع نیاز کارکنان به صرف وقت درباره امور کاری شان می شود(۲۶).
تعارض خانواده- کار از نظر فشار:
عبارت است از این که عوامل فشار زای خانواده، منجر به تحلیل رفتن سطوحی از توان فرد شده که نشاط و انرژی او را حتی زمانی که در محل کار است مختل می کند(۲۶،۲۲).
تعارض خانواده- کار از نظر رفتار :
عبارت است از این که رفتار هایی که در خانه انجام آن انتظار می رود اگر در محیط کار فرد نیز به کار رود، ایجاد مشکل می کند(۲۸).
سلامت عمومی:
سلامت عمومی عبارت است از رضایت فوری جامعه و مردم از شرایط و موقعیتی اطمینان بخش که شخص بتواند در آن سالم زندگی کند. به عبارت دیگر سلامت عمومی عبارت است از: علم و هنر پیشگیری از بیماری ها، طولانی کردن عمر و ارتقاء سلامت با بهره گرفتن از تلاش های سازمان یافته اجتماعی(۷).
تعاریف عملی:
تعارض کار- خانواده:
در این پژوهش، منظور از تعارض کار- خانواده بررسی چالش ها و مشکلاتی است که کار در زندگی خانوادگی پرستاران ایجاد می کند و با بهره گرفتن از ۹ سوال از ابزار ۱۸ قسمتی کارلسون و همکاران سنجیده می شود. پاسخ ها از کاملاً مخالفم تا کاملاً موافقم (۵-۰) نمره گذاری گردیده است که نمره بیشتر نشانه تعارض بیشتر است.
تعارض خانواده - کار :
در این پژوهش، منظور از تعارض خانواده- کار بررسی چالش ها و مشکلاتی است که زندگی خانوادگی در کار پرستاران ایجاد می کند و با بهره گرفتن از ۹ سوال از ابزار ۱۸ قسمتی کارلسون و همکاران سنجیده می شود. پاسخ ها از کاملاً مخالفم تا کاملاً موافقم (۵-۰) نمره گذاری گردیده است که نمره بیشتر نشانه تعارض بیشتر است.
تعارض کار- خانواده از نظر زمان :
تعارض کار- خانواده از نظر زمان، در این مطالعه با بهره گرفتن از سوالات ۳-۱ پرسشنامه تعارض کار – خانواده کارلسون و همکاران سنجیده می شود و به صورت(کاملاً مخالفم=۱ تا کاملاً موافقم=۵ ) پاسخ داده می شود و نمرات با هم جمع می شود که جمع نمرات از ۳ تا ۱۵ متغیر است.
تعارض کار -خانواده از نظر فشار :
تعارض کار- خانواده از نظر فشار، در این مطالعه با بهره گرفتن از سوالات ۶-۴ پرسشنامه تعارض کار- خانواده کارلسون و همکاران سنجیده می شود و بصورت(کاملاً مخالفم=۱ تا کاملاً موافقم=۵ ) پاسخ داده می شود و نمرات با هم جمع می شود که جمع نمرات از ۳ تا ۱۵ متغیر است.
تعارض کار- خانواده از نظر رفتار :
تعارض کار- خانواده از نظر فشار، در این مطالعه با بهره گرفتن از سوالات ۹-۷ پرسشنامه تعارض کار –خانواده کارلسون و همکاران سنجیده می شود وبه صورت (کاملاً مخالفم=۱ تا کاملاً موافقم=۵ ) پاسخ داده می شود و نمرات با هم جمع می شود که جمع نمرات از ۳ تا ۱۵ متغیر است.
تعارض خانواده- کار از نظر زمان:
تعارض کار- خانواده از نظرزمان، در این مطالعه با بهره گرفتن از سوالات ۱۲-۱۰ پرسشنامه تعارض کار –خانواده کارلسون و همکاران سنجیده می شود و به صورت (کاملاً مخالفم=۱ تا کاملاً موافقم=۵ ) پاسخ داده می شود و نمرات با هم جمع می شود که جمع نمرات از ۳ تا ۱۵ متغیر است.
تعارض خانواده -کار از نظر فشار:
تعارض خانواده - کار از نظر فشار، در این مطالعه با بهره گرفتن از سوالات ۱۵-۱۳ پرسشنامه تعارض کار – خانواده کارلسون و همکاران سنجیده می شود و به صورت (کاملاً مخالفم=۱ تا کاملاً موافقم=۵ ) پاسخ داده می شود و نمرات با هم جمع می شود که جمع نمرات از ۳ تا ۱۵ متغیر است.
تعارض خانواده - کار از نظر رفتار:
تعارض خانواده - کار از نظررفتار در این مطالعه با بهره گرفتن از سوالات ۱۸-۱۶ پرسشنامه تعارض کار – خانواده کارلسون و همکاران سنجیده می شود وبه صورت (کاملاً مخالفم=۱ تا کاملاً موافقم=۵ ) پاسخ داده می شود و نمرات با هم جمع می شود که جمع نمرات از ۳ تا ۱۵ متغیر است.
سلامت عمومی :
در این تحقیق سلامت پرستاران با بهره گرفتن از پرسـشنامه ۲۸ سوالی سـلامت عمومی گلـدبرگ ^[۱۷](GHQ) سنجیده می شود. که از ۴ خرده آزمون )مشکلات جسمانی، اضطراب و بی خوابی، اختلال در کارکردهای اجتماعی و افسردگی) تشکیل شده است که هر کدام از آنها دارای ۷ سوال می باشد. روش نمره گذاری این ابزار، به صورت لیکرت است که بر اساس این شیوه هر یک از سوالات۴ گزینه ایی آزمون بصورت: (۰=به هیچ وجه)، (۱=نه بیش از معمول)، (۲=بیش از معمول ) و (۳= بسیار بیش از معمول) می باشد. در سوالات (۲۱و۲۰،۱۹،۱۸،۱۷،۱۵) نمره دهی عکس است.
پس از جمع کردن نمرات خرده آزمون ها نمره کل فرد از صفر تا ۸۴ متغیر خواهد بود. بهترین نمره برش با بهره گرفتن از روش نمره گذاری لیکرت برای افراد مورد مطالعه ۲۳ است. کسانی که نمره ۲۳ و کمتر به دست بیاورند، به عنوان افراد سالم محسوب شده ونمره ۲۴ و بالاتر نشانه مشکل فرد از نظر سلامت عمومی می باشد.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

محدودیت های پژوهش:
مشکلات روحی و روانی پرستاران در حین پر کردن پرسشنامه که ممکن است به دلیل شلوغی بخش و یا عدم تمرکز باشد، می تواند بر نتایج پژوهش تاثیر داشته باشد که پژوهش گر با بیان توضیحات کافی در ارتباط با اهداف تحقیق و حضور در بخش محل خدمت پرسنل در زمان مناسب تا حد امکان سعی در کاهش این محدودیت ها نمود.
پیش فرض های پژوهش:
۱- سلامتی کارکنان بهداشتی- درمانی شرط لازم و ضروری جهت ارائه خدمات مطلوب می باشد(۲).
۲- سلامت پرستاران بنا به دلایل عمده ایی در معرض خطر بیشتری نسبت به سایر اقشار جامعه است (۹،۳،۲).
۳- عوامل مختلفی می توانند سلامت پرستاران را با تهدید مواجه نمایند(۴،۳).
۴- اختلال در سلامت پرستاران می تواند با کیفیت پایین مراقبت از بیمار، افزایش غیبت، ترک خدمت و …همراه باشد(۱۶،۱۱).
۵- کار و خانواده دو حوزه اساسی در زندگی هر فرد تلقی می شود و درگیری با هر یک از این حوزه ها پیامدهای فردی و جمعی دارد (۲۲،۲۱،۱۳).
۶- تعارض متقابل کار- خانواده یک منبع ایجاد کننده استرس و تنش است، که بسیاری از اشخاص آن را تجربه می کنند(۲۶،۲۵،۲۴ ).
۷- بسیاری از پرستاران امروزه با چالش متعادل سازی نقش های شغلی و خانوادگی خود روبرو هستند(۲۸،۲۵).
۸- تضاد کار- خانواده و خانواده - کار زمانی رخ می دهد که افراد چندین نقش را بصورت همزمان انجام دهند(۳۳،۳۰،۲۸).
۹- عوامل متعددی می تواند بر روی تعارض کار- خانواده و خانواده- کار تاثیر بگذارد(۲۶،۲۵).
۱۰- اگر افراد توانایی برقراری تعادل میان مسئولیت ها و وظایف شغلی و خانوادگی خود را داشته باشند، شاهد آثار این تعادل در زندگی خودخواهند بود و سازمان ها نیز از آثار مثبت آن بی نصیب نخواهند بود(۳۲).
فصل دوم
چهارچوب پژوهش:
چهارچوب این پژوهش پنداشتی بوده و بر پایه مفاهیم سلامت عمومی و تعارض متقابل کار- خانواده استوار است که در این راستا مفاهیمی همچون سلامت، تعاریف سلامت، ابعاد سلامتی، تعارض کار با خانواده، تعارض خانواده با کار و ابعاد آن ها (زمان، فشار، رفتار) مورد بحث قرار می گیرد.
سلامت یکی از واژه هایی است که بیشتر مردم با آن که مطمئن هستند معنای آن را می دانند، تعریف آن را دشوار می پندارند. از این رو تعاریف بسیاری از سلامت در دوره های مختلف شده است(۳۷).
به طور کلی سلامتی مفهوم وسیعی دارد و تعریف آن تحت تاثیر میزان آگاهی و طرز تلقی جوامع با شرایط گوناگون جغرافیایی و فرهنگی قرار می گیرد. ضمن این که سلامتی یک روند پویاست و با گذشت زمان نیز مفهوم آن تغییر خواهد کرد(۳۸). قدیمی ترین تعریف سنتی که از سلامتی شده است عبارت است از ” بیمار نبودن". انتقاد وارد شده بر این تعریف آن است که نقش عوامل تعیین کننده زیست محیطی، اجتماعی، روان شناختی و فرهنگی را در تعریف سلامتی در نظر نگرفته است(۴۲،۳۹). نارسایی این مفهوم زیست پزشکی^[۱۸]، منجر به ایجاد مفهوم اکولوژیک^[۱۹] شده است که سلامت را به عنوان تعادل پویا بین انسان و محیط زیست و بیماری را به صورت عدم تعادل وجود انسان با محیط زیست در نظر می گیرد(۴۰). با پیشرفت های علوم اجتماعی در دوران معاصر آشکار شد که سلامت می تواند تحت تاثیر عوامل اجتماعی، روان شناختی، فرهنگی، اقتصادی وسیاسی قرار گیرد و هنگام تعریف و اندازه گیری سلامت باید این عوامل را هم در نظر گرفت(۴۱). مدل کلیت^[۲۰] ترکیبی از همه مفاهیم نام برده شده را بیان می کند و می گوید: سلامت، نشانه ای از فکر سالم و عالی در بدن سالم و در خانواده های سالم و محیطی سالم است. این مدل به ارتقاء سلامت و حفظ آن تاکید می کند(۳۷). تعاریف متعددی از سلامت وجـود دارد. فرهنگ وبسـتر^[۲۱] سلامتی را وضعیت خوب جسـمانی و روحی و به خـصوص عاری بودن از درد یا بیـماری جسمی می داند در حالی که فرهنگ آکسـفورد سلامتی را وضعیت عالی جسم و روح و حالتی که اعمال بدن به موقع و موثر
انجام شود بیان می کند(۴۲).
دان^[۲۲] سلامتی را به صورت وضعیتی که در آن فرد تعادل و مسیر هدفمند را در محیط خود حفظ می کند، بیان می نماید. در حقیقت تعاریف سلامتی بر دو نظر کلی تاکید دارند، سلامتی پویا است و نه ایستا و محیط و زمینه زندگی افراد بر میزان دستیابی آن ها به سلامتی تاثیر گذار است(۴۳). با این وجود تعریفی که بیشتر از همه درباره سلامت پذیرفته شده است، تعریف سازمان بهداشت جهانی^[۲۳] است که در مقدمه اساسنامه آن ذکر شده است:” سلامتی عبارت است رفاه کامل جسمی، روانی و اجتماعی و نه تنها بیماری یا معلول نبودن"(۴۴). بدین منوال از تعریف سازمان جهانی بهداشت چنین بر می آید که سلامتی مفهومی بسیار گسترده تر از رفاه جسمی است و برای سالم بودن، تعادل و هماهنگی در عملکرد روان و مغز نیز الزامی است(۴۵). در سال های اخیر با گنجاندن توانایی داشتن “یک زندگی اقتصادی و اجتماعی مثمر” این تعریف تقویت شده است. تعریف WHO از سلامتی از این نظر که بسیار گسترده است، مورد انتقاد قرار گرفته است و بعضی از اشخاص استدلال می کنند که نمی توان سلامت را به عنوان یک حالت کلی تعریف کرد بلکه باید به صورت یک فرایند تطبیق پیوسته با تقاضاهای دیگر زندگی و تغییراتی که به معنای زندگی داده می شود، در نظر گرفته شود. این یک مفهوم پویا است که کمک می کند تا مردم خوب زندگی کنند، خوب کار کنند و از زندگی خود لذت ببرند. بنابراین تعریف سازمان بهداشت جهانی از سلامت به نظر بسیاری از اشخاص به عنوان یک هدف آرمانی محسوب می شود تا فرضیه ای واقع بینانه که ممکن است در برخی از افراد وجود داشته باشد و در سایرین خیر(۳۷).
به این منظور عده ای از محققان سازمان بهداشت جهانی یک تعریف عملیاتی را برای سلامتی بیان کرده اند که شامل ۱- نبودن شواهد آشکار بیماری و درست عمل کردن شخص به طور عادی در حدود معیارهای پذیرفته شده سلامتی در مورد یک جنس، سن، جامعه و منطقه جغرافیایی.
۲-کار کردن چند اندام بدن به اندازه کافی و در رابطه با یکدیگرکه نشانه نوعی تعادل یا پایداری بدن است. این حالت نسبتاً ثابت است اما چون انسان تابع محرک های داخلی است ممکن است تغییر نماید(۴۲).
علی رغم محدودیت های نام برده مفهوم سلامتی مطابق تعریفWHO کاربرد مثبت و گسترده دارد و استاندارد"سلامت مثبت” را تعیین می کند. این تعریف نشان دهنده آرزوی مردم و نماینده هدف کلی یا هدفی است که مـلت ها باید برای آن بکوشند. سلامـت بر تمام ابعـاد زندگی افراد تاثیر گذار است، از طرف