۲-۱تعریف معاینه­ی محل:

معاینه­ی محل در قانون مدنی جزء ادله­ی اثبات دعوی ذکر نشده و در قانون آیین دادرسی مدنی در مبحث رسیدگی به دلائل آمده است.

«معاینه­ی محل عبارت از دیدن وضعیت محل مورداختلاف به وسیله­ دادگاه ‌می‌باشد. در محل مورد اختلاف، گاه قراین و اوضاع واحوالی موجود است که می ­تواند راهنمای دادگاه برای کشف حقیقت قرار گیرد، چنان که در بعضی از امارات است».^[۴۶] دادرس در معاینه­ی محل در صدد مشاهده و بررسی شخصی– به صورت مستقیم– در خصوص امور موضوعی است.

در حقوق اسلام اگر چه اصطلاح خاصی برای معاینه­ی محل وجود ندارد؛ اما ‌می‌توان گفت معاینه­ی محل به عنوان یک تأمین دلیل به نام «اثبات حجاج»^[۴۷] پذیرفته شده است؛ یعنی مواردی که خواسته­ی دعوی از اعیان است و امکان آوردن آن به دادگاه وجود ندارد، قاضی یا امین او برای به دست آوردن اطلاعات به ملاحظه و معاینه­ی آن، در محل می ­پردازد.

۲-۲ ماهیّت معاینه­ی محل:

۱- بعضی معاینه­ی محل را دلیل اجتهادی^[۴۸] دانسته و معتقدند: «به لحاظ این که (معاینه­ی محل) از ادلّه­ی اجتهادی است، لذا مباشرت شرط است وغیر قاضی حق ندارد این قرار را انجام دهد چون ملکه­ی استنباط واجتهاد ندارد».^[۴۹]

۲-معاینه­ی محل به تصریح ماده ۲۵۵ قانون آیین دادرسی مدنی اماره­ی قضایی است، نه دلیل اجتهادی.

شیخ انصاری در تعریف دلیل اجتهادی می­گوید: «اماره­ای که شارع آن را به خاطر کشف و حکایت بالقوه از واقع معتبر کرده باشد. اگر در احکام باشد، «دلیل اجتهادی» نام دارد و اگر در موضوعات باشد، «اماره­ی معتبر» نام دارد».^[۵۰]

از آنجا که معاینه­ی محل وسیله­ احراز و اثبات امور موضوعی^[۵۱] ‌می‌باشد، اماره­ی معتبر قضایی و مفید ظن فعلی و از ابزارهای آگاهی و علم قاضی است.^[۵۲] ‌بنابرین‏ اجرای قرار معاینه­ی محل می ­تواند توسط دادرس یا دادرس علی­البدل و یا ضابطین (وحتی گاه به صورت نیابت) صورت گیرد و الزامی در انجام معاینه­ی محل توسط خود دادرس نیست، و حتی در برخی از موارد بدون حضور و نظر کارشناس، انجام معاینه­ی محل امکان­ پذیر نمی ­باشد.

از طرفی اجرای معاینه­ی محل توسط دادرسی که اجتهاد و ملکه­ی استنباط دارد، در دستگاه قضایی با دشواری­هایی روبه­روست؛ زیرا اولاً؛ کثرت نیاز به معاینه­ی محل، مستلزم هزینه کردن وقت دادرس ‌می‌باشد. ثانیاًً؛ دادرس به تعداد کافی وجود ندارد. ثالثاً؛ عنصر اجتهاد در اکثر قضات فعلی موجود نیست.

۲-۳ رابطه­ کارشناسی و معاینه­ی محل:

«قرار معاینه­ی محل» معمولاً همراه با تحقیق محلی صادر شده و گاه با کارشناسی توأم می­ شود؛ یعنی در معاینه­ی محل درموارد ساده که تشخیص آن برای دادرس به آسانی امکان­ پذیر بوده ‌و نیازمند اطلاعات و تخصّص و دانش ویژه و خاصّی نباشد، تنها قرار معاینه­ی محل صادر می­ شود. اما گاه موضوع به آسانی قابل تشخیص نیست و معاینه­ی محل نیاز به یک سری اطّلاعات تخصّصی و فنّی دارد که ممکن است خود دادرس به آن اطلاعات، علم و آگاهی نداشته باشد که در این جا باید از کارشناسی بهره گیرد و قرار توأمان صادر کند.

با توجه ‌به این­که کارشناسی گاه در ضمن معاینه­ی محل صورت ‌می‌گیرد، ‌می‌توان گفت رابطه­ این دو عموم و خصوص من­ وجه است و وجه اشتراک در معاینه­ی محلی است که کارشناس انجام می­دهد.

مبحث دوم: انواع کارشناس وکارشناسی

گفتار اول : انواع کارشناس درحقوق

۱ـ کارشناس رسمی:

در قانون چه در قانون آیین دادرسی مدنی- در مبحث رجوع به کارشناس و چه در قانون کارشناسان رسمی دادگستری، تعریفی از «کارشناس رسمی» ارائه نشده است.

اداره­ی حقوقی قوه­ی قضاییه در تعریف کارشناس رسمی می­گوید: «کارشناس رسمی کسی است که با توجه به قانون کارشناسان رسمی دادگستری مصوّب ۱۸/۱/۸۱ پروانه­ی کارشناس رسمی او صادر شده است».^[۵۳]

درتعریف دکتر لنگرودی از کارشناس رسمی نیز آمده است: «کارشناسی که دارای پروانه­ی کارشناسی باشد».^[۵۴] البته باید گفت که (داشتن پروانه) تنها یکی از شرایط احراز صلاحیت کارشناس رسمی به شمار می­رود. پس تعریف کارشناس رسمی به دارندگان پروانه­ی رسمی کارشناسی، تعریف کاملی نیست. بنابر­این در تعریف کارشناس رسمی ‌می‌توان گفت:

«کارشناس رسمی کسی است که با داشتن شرایط مندرج در ماده ۱۵ قانون کارشناسان رسمی دادگستری^[۵۵] موفق به أخذ پروانه­ی کارشناسی شده و موظف به رعایت مقرّرات مندرج در قانون کارشناسان رسمی و آیین­ نامه­ی آن و آیین دادرسی ‌می‌باشد».

با توجّه به تعریف فوق این سؤال مطرح می­ شود که آیا کارشناسانی که از طریق مادّه­ی ۱۸۷ مبادرت به أخذ پروانه­ی کارشناسی می‌کنند، کارشناس رسمی محسوب می­شوند؟

در پاسخ باید گفت؛ اداره­ی حقوقی قوّه­ی قضاییه کارشناسانی را که از این طریق پروانه أخذ
‌می‌کنند، در حکم کارشناس رسمی دادگستری دانسته است.^[۵۶]

۲-کارشناس غیررسمی:

کارشناس غیررسمی کسی است که «برای اظهار نظر کارشناسی دعوت می­ شود و پروانه­ی کارشناسی نداشته باشد».^[۵۷]

پس کارشناس غیررسمی، عضو کانون کارشناسان رسمی دادگستری نیست. هر چند تعریف فوق خبره­ی محلّی راهم شامل می­ شود، اما باید گفت رابطه­ کارشناس غیررسمی و خبره­ی محلی، عموم ‌و خصوص مطلق است و وجه افتراق در «کارشناس غیررسمی غیر خبره­ی محلّی» ‌می‌باشد؛ زیرا هر خبره­ی محلّی کارشناس غیررسمی است، اما کارشناس غیررسمی الزاماًٌ خبره­ی محلّی نیست، به طور مثال ممکن است بازرس فنّی کار و یا افسر کاردان فنی اداره­ی راهنمایی و رانندگی باشد.^[۵۸]

در قانون آیین دادرسی مدنی مصوب ۱۳۷۹ تنها یک بار آن هم در ماده ۲۶۸ از کارشناس «غیررسمی» نام برده شده، آن­جا که مقرّر داشته است: «… کارشناسی که به تراضی انتخاب می­ شود ممکن است غیر از کارشناس رسمی باشد».

ممکن است از عبارت (فوق)… چنین استنباط شود که دادگاه موظف است کارشناس را از میان کارشناسان رسمی انتخاب کند (و تنها درصورت انتخاب کارشناس توسط طرفین، ‌می‌توان کارشناس غیررسمی را انتخاب کرد)، اما این استنباط با ظاهر مواد قبل که دست دادگاه را برای انتخاب هر کارشناسی باز گذاشته بود، متعارض است.^[۵۹]

در هر حال در قانون آیین دادرسی مدنی و قانون کارشناسان رسمی دادگستری مصوّب ۱۳۸۱ ماده جداگانه­ ای که به کارشناس غیررسمی اختصاص داشته باشد، وضع نشده است. اما در گذشته ماده ۲۹ قانون کارشناسان مصوّب ۱۳۱۷ به کارشناس غیررسمی اختصاص داشته و به نحوه­ انتخاب و وظایف او پرداخته و درتبصره­ی مادّه­ی یک قانون مذکور آمده است: «در صورت تراضی می ­توانند از غیر کارشناسان رسمی انتخاب نمایند».^[۶۰]

گفتار دوم : انواع کارشناس در فقه

۱-کارشناس غیرشرعی^[۶۱]

امروزه با توجه به پیشرفت علوم، فنون و تخصّص­های پیچیده، تنوع و تعدّد کارشناسی در رشته­ های مختلف رو به گسترش و افزایش است. در اینجا با صرف­نظر از رشته‌های مختلف که به تعدّد آن­ها کارشناس وجود دارد، واژه ­هایی که به معنای کارشناس و خبره بوده و به عنوان یکی از اقسام کارشناس مطرح شده مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

تدوین گر^[۱۰۹]– تدوین گر مسئول گزینش ، زمان بندی و ترتیب نماها در فیلم است. تدوین گر کار خود را با توجه به ویژگی های داستان فیلم و نوع فیلم نامه و همچنین نحوه طراحی بصری فیلم ساز انجام می‌دهد. تدوین گر صدا نیز کسی است که صدا ها را با تصویر همگام می‌کند ، جلوه های صوتی مورد نیاز را اضافه می‌کند ، شدت صدا را متناسب با فیلم کم یا زیاد می‌کند.^[۱۱۰] در نتیجه می توان با تدوین قسمت هایی را به برنامه تلویزیونی اضافه کرد یا بخش های از برنامه را با اصلاح و سانسور حذف نمود.

تصویر بردار– تصویر بردار کسی است که تخیل کارگردان را به تصویر می کشد و از حیث زیبا شناختی اثر مسئول است. در ساخت برنامه تلویزیونی تصویر بردار نقشی اساسی داشته و بی شک او در ابتدا عکاس ماهری است که با بینش هنری ، سرعت عمل و آگاهی های لازم از مسائل روز (در زمینه هنری ، اجتماعی ، سیاسی و …. ) در نهایت حاصل کار گروه برنامه ساز را به تصویر می کشد.^[۱۱۱]

صدا بردار^[۱۱۲] – کسی است که در هنگام فیلم برداری ، مسئول ضبط صداست. در تلویزیون صدابردار حرفه ای کسی است که ضمن شناخت کیفیت هنری صدا ، با کاربرد وسایل و دستگاه های صوتی آشنا باشد. او باید بداند که چگونه به بهترین وجه صدا را در استودیو و خارج از آن ضبط کند تا صدا شفاف دقیق و متوازن باشد. این بخش علاوه بر صدا بردار ، شامل دستیاران صدا نیز هست ، برای مثال کسی که میکروفون را با فاصله ای مناسب بالای سر بازیگران نگه می‌دارد یا کسی که ابزار صدابرداری را آماده و تنظیم می‌کند.^[۱۱۳]

نورپرداز^[۱۱۴]– کسی است که در تصمیم گیری کارگردان و مدیر فیلم برداری درباره نوع نورپردازی صحنه مشارکت می‌کند و سرانجام منطبق با تصمیم گرفته شده ، نور صحنه را با ابزار و وسایل لازم تامین می‌کند. او برای انجام این کار ممکن است از یک یا چند دستیار و همچنین برق کار استفاده کند. طراحی نور و صحنه جزء نخستین عوامل تشکیل تصویر تلویزیونی هستند.^[۱۱۵]به طور کلی نورپردازی بر برداشت بیننده نسبت به برنامه تلویزیونی هم از لحاظ اثر مستقیم دارد.

طراح لباس^[۱۱۶]– کسی است که با توجه به نوع فیلم و ویژگی های آن و امکانات ضبط تلویزیونی و فیلمبرداری ، لباس هایی را طراحی می‌کند ، در سازمان های بزرگ تولید کننده برنامه های تلویزیونی ، انتخاب لباس بازیگران از مسئولیت های متخصصان است.

طراح صحنه ^[۱۱۷]– مسئولیت طراحی و خلق فضای کلی صحنه ای که قرار است فیلم برداری شود ، به عهده طراح صحنه است. او همچنین مسئول طرح نقشه ها و تعیین ویژگی های هر دکور و مسئول تزئین صحنه و انتخاب لوازم صحنه است. در تلویزیون طراح صحنه ، به کسی گفته می شود که مطابق با نیاز سناریو و نظر کارگردان و سایر اعضای درجه اول کادر تهیه فیلم ( احتمالاَ تهیه کننده و تصویر بردار ) دکورهای فیلم و اماکنی را که داستان فیلم در آن ها می گذرد طرح ریزی می‌کند و تصاویری با زوایای مختلف از طرح مورد نظر خود تهیه می‌کند. همچنین در فیلم هایی با دکورهای عظیم ، ماکتی از دکورها تهیه کرده و ارائه می‌دهد که بعدها با نظارت او این اماکن ساخته می شود. طراحی صحنه در تلویزیون باید به گونه ای باشد که با جنبه‌های مختلف هنری ، اصول صحنه پردازی و مختصات دوربین فیلم برداری منطبق باشد. صحنه تلویزیونی ، پیشینه سینمایی دارد که به مرور زمان متحول شده و در مسیر این تحول نباید خصوصیات و محدودیت های رسانه تلویزیون را فراموش کرد.^[۱۱۸]طراحی صحنه خود به نوعی روایتگر داستان فیلم یا برنامه تلویزیونی می‌باشد ، زیرا با فضاسازی مؤثر زمان و مکان داستان را بیان می‌کند و از طرف دیگر موجب می شود تا بازیگران با توجه به صحنه آرایی خود را در فضای موردنظر قرار داده و بتوانند فیلمنامه را به شکل مورد قبول ارائه دهند.

چهره پرداز ^[۱۱۹]– کسی است که بازیگر را اصطلاحاً گریم کرده و برای بازی آماده می‌کند. به چهره پرداز ، گریمور هم گفته می شود. اصول و اجرای گریم تلویزیونی تقریباً با روش سینمایی آن مشابه است ، اما چون اجرای نقش برخلاف سینما مداوم و بدون وقفه است ، خصوصیات اجرای تلویزیونی مانع تغییرات و اصلاحات نما به نمای گریم می شود که در سینما رایج است. برای دست یافتن به اهداف مشخص نمایش تلویزیونی ، برنامه ریزی و اجرای دقیق فعالیت های مربوط به گریم ضروری است.^[۱۲۰]

بازیگران^[۱۲۱]– در تقسیم بندی بازیگران یک فیلم می توان گفت : بازیگرانی که نقش های مهم فیلم را بر عهده دارند ؛ به ویژه نقش های اول و دوم ، بازیگران اصلی و به بازیگرانی که نقش کوچکی در فیلم داشته و بازی آن ها معمولاً با ذکر یک یا دو جمله همراه است ؛ بازیگران نقش جزئی می‌گویند. اما به بازیگری که در جمع یا تصادفی در صحنه حضور می‌یابد ، بدون آنکه حرفی به زبان آورد یا برخلاف بازیگر نقش جزئی نامش در عنوان بندی ذکر شود ، سیاه لشگر می‌گویند. بدل‌کار کسی است که پیشه اش انجام کارهای نمایشی خطرناک در فیلم‌ها به جای هنرپیشه اصلی است. بازی گردان نیز کسی است که مسئولیت انتخاب بازیگران را بر عهده دارد ، نقششان را به آن ها تفهیم می‌کند و با آن ها تمرین می‌کند و سر انجام آن ها را برای بازی نهایی جلوی دوربین آماده می‌کند. از طرف دیگر قالب بیشتر برنامه های تلویزیونی بر محور یک مجری تنها می‌چرخد. این شخص در نقش معرفی کننده برنامه ها ،‌ میزبان ، مجری ، گزارشگر ، مفسر ، گرداننده مراسم بزرگ ، گوینده اخبار ، مربی ،‌ کارشناس ،‌ معلم یا استاد ظاهر می‌گردد.

بند اول ) صاحبان حقوق در آثار تلویزیونی

در قانون فعلی مالکیت فکری ایران علی رغم حمایت از اثر سمعی و بصری به هر نحو اعم از پخش از وسایل ارتباط جمعی نظیر سینما به صورت اثر سینمایی ، رادیو و تلویزیون به عنوان اثر رادیویی و تلویزیونی از صاحبان حقوق و دست اندر کاران این قسم آثار سخنی به میان نیامده است. هر چند با تعریفی که در همان قانون از اثر مشترک^[۱۲۲] به عمل آمده ؛ باید تمامی عوامل را صاحب حقوق دانست که این رویه در عمل ایجاد مشکل خواهد کرد. کنوانسیون برن نیز در این زمینه تعیین مولفان اثر مشترک و جمعی را به قوانین داخلی کشورها واگذار نموده است. اما در قوانین خارجی می توان دسته بندی های را مشاهده کرد که به موجب آن تنها برخی از دست اندر کاران صاحبان حق شناخته شده اند :

الف) کارگردان : در اینکه کارگردان در اغلب موارد مؤلف اثر سمعی و بصری باشد و صاحب حق شناخته شود ، تردید کمتری وجود دارد ، هر چند این بدان معنا نیست که کارگردان همیشه مؤلف اثر سمعی و بصری باشد ، زیرا در برخی آثار کارگردان نقش اساسی و مبتکرانه ای از خود بروز نمی دهد. برای مثال در سریال های سطحی و کم ارزش که تنها به موضوعات احساسی می پردازد^[۱۲۳]یا برخی تبلیغات بازرگانی کارگردان را نمی توان صاحب حق دانست.^[۱۲۴]

1. آثار کفش:

یکی از آثاری که در صحنه قتل می توان کشف کرد وممکن است به آن اهمیتی داده نشود آثار بجای مانده از کف کفش ها است.. اول آنکه به صورت تقریبی (ونه به صورت قطعی) می توان به جثه فرد پی برد که وی کودک ویا بزرگسال وبا پاهای دراز ویا کوتاه، پهن ویا لاغر می‌باشد. دوم آنکه می توان جهت حرکت شخص را مشخص نمود که از چه سمتیوارد وبه چه سویی رفته و در نهایت از کجا خارج شده است. سومین مورد را می توان پی بردن به زاویه بین پاها دانست که آیا این شخص دارای دو پا موازی هست ویا اینکه پاها دارای زاویه از سمت جلو ویا عقب می‌باشند. شاید هم بتوان به نوع کفش ها هم به صورت احتمالی پی برد که شخص دارای کفش های مجلسی، اسپرت، گیوه و… می‌باشد. و در نهایت آنکه می‌توانیم به نحوه حرکت در خصوص چگونگی گام برداشتن شخص دقت داشته باشیم چرا که برخی از اشخاص که بسیار چابک هستند معمولاً بر روی پنجه های پا راه می‌روند و در مقابل، برخی دیگر از افراد همانند معتادان کفش را بروی زمین می کشند. از سوی دیگر برخی در یک مسیر مستقیم گام بر می دارندودر مقابل برخی دیگر مانند افراد مست تلوتلو کنان و در این جهت وآن جهت،در نهایت یک مسیر را سپری می‌کنند.(گراوند،۱۳۸۸،ص۴۵).

۲-خون:

از جمله مهمترین مدارک فیزیکی موجود در صحنه قتل می توان به خون اشاره داشت، مدرکی با اهمیت وراهگشا در بن بست ها، که می توان از آن در کشف موارد ذیل بهره جست.

می توان از طریق آزما یشگاه پی ببریم که بدواً لکه سرخ رنگ مکشوفه خون است ویا اینکه از مایعات قرمز دیگری است که شبیه خون می‌باشد.

چنانچه آزمایشگاه تأیید کرد که خون است آنگاه می توان پی برد این خون مربوط به انسان است ویا متعلق به حیوان می‌باشد.

اگر خون متعلق به حیوان باشد تا در صد بالایی هم می توان نوع حیوان را مشخص نمود.

با آزمایش های مربوطه می توان عمر لکه خونی را تشخیص داد.

چنانچه خون متعلق به انسان باشد می‌توانیم گروه خونی آن را تشخیص دهیم وسپس RH آن رانیز معین نماییم.

با گرفتن خون از مظنونین وقربانی، می‌توانیم با خون مکشوفه مقایسه وتعلق به آن ها را احتمال دهیم.

تا حدودی هم می توان تخمین زد که خون مکشوفه متعلق به زن است ویا مرد، ‌و مربوط به کدام قسمت از بدن است.البته ذکر این نکته ضروری است که الزاماًً از خون نمی توانیم در جهت اثبات بهره ببریم مثلاً اگر خون مکشوفه O+ باشد شخص مظنون وخیلی دیگر از افراد جامعه می‌توانند دارای همین گروه خونی باشند. لیکن خون مکشوفه در جهت رد ادعاها کارایی بالایی دارد به عنوان نمونه اگر در مثال مذکور گروه خونی مظنون AB باشد شاید بتوان از این طریق به عدم انتساب اتهام به متهم پی برد. (گراوند،۱۳۸۸،ص۴۶).

۳-مو:

کشف مو در صحنه قتل از ارزش بالایی برخوردار است خصوصاًًدر شناسایی اجساد نا شناس و متلاشی شده، اهمیت آن نمود پیدا می‌کند. همان نکته ای که در خصوص لکه خونی بیان شد در اینجا هم بایستی متذکر شویم که از خصوصیات مو نمی توان به تشخیص هویت یک فرد خاص پی برد لیکن می توان در جهت رد یک مظنون ویا ارتباط با دیگر دلایل یک جرم مورد استفاده قرار داد. از مو می توان به موارد ذیل پی برد.

آیا مو متعلق به انسان است یا حیوان(تعیین جنسیت، سن، گروه خونی،نژاد صاحب مو).

وضعیت رنگ مو (رنگ شده به وسیله مواد شیمیایی، سفید شده ویا اینکه حالت طبیعی دارد).

نحوه جدا شدن مو از بدن (کنده شده، افتاده ویا بریده شده).

محل رشد مو(محلی که مو از آن قسمت رشد کرده: سر، قفسهسینه، شرمگاهی و…).

اطلاعات ژنتیکی ومدت سپری شده از زمان مرگ.(کاهانی وگودرزی،۱۳۷۸،ص۳).

مصرف ویاعدم مصرف مواد مخدر.

مسمومیت با آرسنیک ویا سموم مشابه دیگر.

محیطی که صاحب مو قبل از حضور در صحنه قتل در آنجا بوده است(‌بر اساس مواد چسبیده به مو).

۴-تلفن همراه:

از طریق تلفن همراه به صورت کلی می توان به سه مورد پی برد که از این حیث، آن را می توان از مدارک فیزیکی مهم در کشف جرم وشنا سایی افراد شناخت.

اول آنکه بر اساس آثار بجای مانده بروی گوشی همانند آثار انگشت، می توان در تشخیص هویت از آن بهره برد. مورد دوم به اطلاعات درون گوشی بر می‌گردد. بدین صورت که با بررسی پیامک ها، شماره های تلفن ثبت شده در آن، عکس، فیلم،صدا های ضبط شده ونرم افزار های موجود در گوشی می توان اطلاعات مناسبی را کسب کرد، سومین مورد پیامک ها ‌و تماس های ورودی وخروجی است که از طریق سیم کارت ‌و شماره سریال گوشی می توان در یک محدوده زمانی مشخص از مراجع ذیصلاح آن ها رااستعلام نمود.

نکات مهم که ‌بر اساس فنی وتجربه می توان از ریز مکالمات تلفن در صحنه قتل بهره برداری نمود:

۱٫به محض وقوع قتل بلافاصله و در اولین فرصت از مقام قضایی در خصوص دریافت لیست مکالمات اقدام نمایید.

۲٫همیشه برای تسریع در انجام امور با اداره بازرسی مخابرات محل تعامل ‌و همکاری خود را حفظ نمایید.

۳٫به تاریخ(زمان وروز) دقیق مکالمات انجام شده (ورودی وخروجی) دقت زیادی به کار برده شود که در بعضی موارد بسیاری از سئوالات مبهم را برای پلیس آشکار می‌سازد.

۴٫مدت زمان مکالمه بسیار حائزاهمیت می‌باشد چه بسا برقراری تماس های تلفنی طولانی بسیاری ازموارد را روشن وبرقراری بعضی از روابط در زمانی که مقتول درقید حیات بوده است بسیاری ازمجهولات را از پرده ابهام خارج سازد.

۵٫در تعداددفعات مکالمات انجام شده مقتول با تلفن های ثابت می توان در بعضی از موارد به برقراری ارتباط می توان مفاهیم معنا داری را به دست آورد(هر قدر تعداد دفعات بیشتر باشد نشان دهنده ارتباط عمیق تر می‌باشد).

۶٫بعضاً قاتل بعد از قتل مبادرت به سرقت وسایل منزل از جمله تلفن همراه مقتول می کند که می توان از طریق سیم کارت ویا فعال شدن دستگاه تلفن همراه بر روی سیم کارت دیگر ازطریق مخابرات محل ردیابی وشناسایی قاتل را انجام داد.

۷٫تعداد دفعات تکرار مکالمات نشانه اهمیت موضوع را دارد.

۸٫به سادگی می توان از طریق تلفن های مکا لمه شده نسبت به شناسایی افراد مظنون احتمالی اقدام نمود.

۹٫در صورتی که دستگاه تلفن همراه به سرقت رفته باشد فعال شدن دستگاه بر روی سیم کارت تلفن دیگری قابل ردیابی وشناسایی می‌باشد.

۱۰٫موقعیت جغرافیایی (شخص استفاده کننده از موبایل )قابل دستیابی است ویا حداقل محدوده جغرافیایی فعال بودن تلفن همراه را به دست آید (مثلاً در محدوده خیابان قلهک تلفن همراه مسروقه فعال می‌گردد).

۱۱٫از بستگان مقتول ‌در مورد شماره سریال دستگاه تلفن همراه مسروقه کمک ‌و مساعدت بعمل آید.

۱۲٫همیشه باید در نظر داشت که یک ارتباط تلفن ساده قبل از وقوع قتل می‌تواند سر نخی را در پرونده نمایان سازد(خلعتبری،۱۳۸۸،ص۱۸۶).

۵-اسلحه، پوکه و مرمی:

۲-۴۹- پنج خطای فکر بنیادین در افراد مبتلا به اختلال وسواس احتکار

الف) وابستگی(دلبستگی) هیجانی افراطی به اشیاء: ممکن است فرد مبتلا به وسواس احتکار فکر کند که این انباشته ها و وسایل بخشی از وجود اوست. در نتیجه فکر رها کردن برخی از آن ها ممکن است برایش احساس تهدید ایجاد کند، انگار که قرار است بخشی از وجودش را از فرد جدا کنند.

ب) ترس از مشکلات حافظه: ممکن است این افراد نگران آن باشند که اگر چیزی دور از چشمان آن ها باشد از ذهنشان هم بپرد؛و دچار فراموشی ‌در مورد آن ها شوند. نگرانی ‌در مورد حافظه ممکن است ‌به این افراد این انگیزه را بدهد که چیزهای مختلف را جمع و جور نکنند که این کار به طور زیانباری باعث به هم ریختگی اطراف می شود.

پ) نیاز مبالغه آمیز برای کنترل دارایی ها: ممکن است این افراد نیاز بسیار شدیدی به کنترل چیزهایی داشته باشند که جمع‌ آوری کرده‌اند. وقتی کسی آن ها را جابجا کند یا حتی به آن ها دست بزند، ممکن است این احساس را داشته باشند که حق و حقوق شخصی شان پایمال شده است.

ت) تزلزل در تصمیم گیری: ممکن است برای تصمیم گیری حتی در موارد جزئی نظیر اینکه برای شام چه چیزی خورده شود یا امروز چه لباسی پوشیده شود، با مشکلات زیادی مواجه باشند. در نتیجه، وقتی مجبور به اقدام در موردی می‌شوند، نمی خواهند که تصمیم اشتباهی بگیرند و چیزی را دور بریزند که بعدأ از دور ریختنش پشیمان شوند.

ث) مشکل طبقه بندی کردن: ممکن است برای مرتب کردن اشیا و اینکه کدام اشیاء باید نگهداری شود و کدام دور ریخته شود با مشکل مواجه شوند(اردن و دالکورسو، ۲۰۰۹؛ ترجمه جان بزرگی و آگاه هریس،۱۳۹۴).

۲-۵۰- شیوع

تحقیقات درباره شیوع اختلال ذخیره کردن که از لحاظ ملی بیانگر باشد، وجود ندارد. زمینه یابی های جامعه، شیوع نقطه ای ذخیره کردن را که اهمیت بالینی دارد، در ایالت متحده و اروپا تقریباً ۲ تا ۶ درصد برآورد می‌کنند. اختلال ذخیره کردنف مردان و زنان را مبتلا می‌کند، اما چند تحقیق همه گیرشناختی، شیوع به مراتب بیشتر را در مردان گزارش داده‌اند. این با نمونه های بالینی مغایر است، که عمدتاًً زن هستند. به نظر می‌رسد که نشانه های ذخیره کردن در افراد مسن(۵۵ تا ۹۴) در مقایسه با افراد جوان (۳۴ تا ۴۴) تقریباً سه برابر شایع تر است(انجمن روانپزشکی آمریکا، ۲۰۱۳).

۲-۵۱- شکل گیری و سیر

به نظر می‌رسد که احتکار در اوایل زندگی شروع می شود و تا مراحل آخر پیش می رود. نشانه های احتکارممکن است اولین بار در حدود ۱۱ الی ۱۵ سالگی پدیدار شوند، و در اواسط ۲۰ الی ۳۰ سالگی، مختل کردن عملکرد روزمره فرد را آغاز کنند و در ۳۰ تا ۴۰ سالگی موجب اختلال قابل ملاحظه بالینی شوند. شرکت کننده گان در تحقیقات پژوهش بالینی معمولاً ۵۰ تا ۶۰ ساله هستند. ‌بنابرین‏، شدت احتکار با هر دهه زندگی افزایش می‌یابد. بعد از اینکه نشانه ها شروع شدند، روند ذخیره سازی مزمن می شود، به طوری که عده معدودی از افراد از سیر افزایش و کاهش خبر می‌دهند. به نظر می‌رسد که احتکار بیمارگون در کودکان به راحتی از رفتارهای اندوختن و گردآوری که از لحاظ رشدی سازگارانه است، متمایز می شود. چون کودکان و نوجوانان معمولاً محیط زندگی و رفتارهای دور انداختن خود را کنترل نمی کنند، مداخله احتمالی اشخاص ثالث(مثلاً والدین مکان ها را قابل استفاده نگه می دارند و ‌بنابرین‏، تداخل را کاهش می‌دهند) باید هنگام تشخیص دادن در نظر گرفته شوند(انجمن روانپزشکی آمریکا، ۲۰۱۳).

۲-۵۲- همزمانی اختلالات

تقریبأ ۷۵ درصد افراد مبتلا به احتکار، اختلال خلقی یا اضطرابی همزمان دارند. رایج ترین اختلالات همزمان، اختلال افسردگی اساسی (بالغ بر ۵۰ درصد موارد)، اختلال اضطراب اجتماعی و اضطراب فراگیر هستند. تقریبأ ۲۰ درصد افراد مبتلا به اختلال ذخیره کردن نشانه هایی نیز دارند که ملاک های تشخیصی OCD را برآورده می‌کنند. این همزمانی اختلالات ممکن است اغلب دلیلی برای مشاوره باشند، زیرا بعید است که افراد به طور خودانگیخته نشانه های احتکار را گزارش کنند، و اغلب در مصاحبه های معمول، ‌در مورد این نشانه سوال نمی شود(انجمن روانپزشکی آمریکا،۲۰۱۳).

۲-۵۳- درمان اختلال احتکار

به طور کلی پاسخ به درمان در بیماران مبتلا به اختلال احتکار در مقایسه با بیماران OCD، چه درمان دارویی و چه درمان های روان شناختی ضعیف است. بعضی از محققان دلیل اثر بخشی ضعیف(SSRIs)ها را در این بیماران ناشی از این می دانند که آسیب عصب- زیست شناختی^[۹۵] این بیماران (مانند پایین بودن فعالیت قشر کمربندی قدامی^[۹۶]) خاص و متفاوت است(سکینا و همکاران، ۲۰۰۴). علاوه بر این، انگیزه پایین در این بیماران از جمله دلایل دیگر اثربخشی پایین درمان های روان شناختی در این افراد است.

۲-۵۴- درمان رفتاری

مواجه سازی و جلوگیری از پاسخ (ERP) از جمله بهترین درمان های غیر دارویی است که برای OCD به کار برده می شود. برای درمان اختلال احتکار نیز دقیقأ از این روش استفاده می شود. یعنی فرد مورد تشویق قرار می‌گیرد که وسایل و اشیای غیر ضروری را دور بریزد و همچنین از رفتارهای خرید غیر ضروری و انبار کردن بی مورد بپرهیزد. هر چند تحقیقات نشان می‌دهند که نسبت اثر بخشی درمان رفتاری برای اختلال احتکار در مقایسه با بیماران OCD ضعیف تر است(ماتیکس- گالز^[۹۷] و همکاران، ۲۰۰۲؛ابرامویتز^[۹۸] و همکاران، ۲۰۰۳).

۲-۵۵- درمان شناختی- رفتاری(CBT)

درمان شناختی- رفتاری برای درمان اختلال احتکار به وسیله (فروست و هارتل، ۱۹۹۶؛ استکی و فروست،۲۰۰۷،۲۰۰۳؛ فروست و تولین، ۲۰۰۷)تدوین و گسترش یافته است. به اعتقاد این افراد، دلبستگی به اموال، فرآیندهای شناختی ناکارآمد، نگرانی های انگیزشی، رفتارهای اجتنابی و رفتارهای وسواسی علت این اختلال است. در این درمان سعی می شود که باورها و افکار ناکارآمد مانند ناتوانی و عدم تحمل در آینده بدون ذخیره سازی، مورد شناسایی و چالش شناختی قرار گیرند. همچنین فرآیندهای شناختی ناسازگار مانند سوگیری توجه، شناسایی و اصلاح می‌شوند. علاوه بر این، در این رویکرد بر روی اصلاح کمال گرایی و مسئولیت پذیری افراطی نیز تمرکز می شود. در نهایت نیز از آزمایش های رفتاری، مواجه سازی و جلوگیری از پاسخ نیز استفاده می‌گردد. پژوهش ها نشان می‌دهند که اثربخشی CBT نسبت به درمان رفتاری ERP سودمندی بیشتری را در بردارد (استکی و همکاران، ۲۰۱۰).

۲-۵۶- دارو درمانی

درمان های دارویی مختلفی برای اختلال احتکار پیشنهاد و استفاده شده است. ولی تحقیقات از اثربخشیSSRIs (کلومی پرامین، فلوکستین، فلوکسامین، سرترالین، پاروکستین و سیتالوپرام) برای درمان این اختلال حمایت می‌کنند(استین و همکاران، ۲۰۰۷). با این حال، تحقیقات نشان می‌دهد که درمان دارویی به تنهایی اثربخشی ضعیفی بر روی این بیماران دارد(استین و همکاران، ۲۰۰۷).

تعدادی از باورها و علائم خاص که در اختلال احتکار مورد مطالعه قرار گرفته است به شرح زیر است:

گفتار دوم : نظام پدیدآورندگان در موافقت نامه (TRIPS)

جهت بررسی نظام حقوقی پدید آورندگان در موافقت نامه جنبه‌های تجاری حقوق مالکیت فکری (TRIPS) موارد زیر را مورد بررسی قرار می‌دهیم:

بند اول : اصول و مبانی حمایت

ماده ۹ موافقت نامه در بند ۱ مقرر می‌دارد که اعضای می باید مقررات مندرج در مواد ۱-۲۲ کنوانسیون برن را به استثنای مقررات راجع به «حقوق معنوی»^[۲۰۴] مندرج در ماده ۶ مکرر، مراعات نمایند.^[۲۰۵] این مواد «مقررات اساسی»^[۲۰۶] کنوانسیون برن می‌باشند که به موجب آن ها حقوق خاصی برای پدید آورندگان تضمین شده و قواعد حمایتی و محدودیت هایی نیز مطرح گردیده است. ‌بنابرین‏ همه اعضای سازمان تجارت جهانی چه به کنوانسیون برن ملحق شده باشند یا نه می بایست این مقررات و نیز مقررات ضمیمه کنوانسیون را در خصوص اعطای تسهیلاتی به کشور های در حال توسعه مراعات نمایند. به علاوه موافقت نامه تعهداتی را بر اعضا تحمیل می‌کند که به موجب آن ها می باید حقوق خاصی بیشتر از کنوانسیون برن برای پدید آورندگان در نظر گرفته شود. ماده ۹ موافقت نامه بند ۲ به صراحت یک اصل عمومی را در زمینه حمایت از حقوق کپی برداری شامل مطالبی است که نمود عینی یافته و ابراز و اظهار شده باشند و اموری مانند ایده ها،^[۲۰۷] رویه ها،^[۲۰۸] روش های اجرایی^[۲۰۹] یا مفاهیم ریاضی^[۲۱۰] را در بر نمی گیرد یعنی آنچه مورد حمایت قرار می‌گیرد بیان و نمود عینی عقاید پدید آورنده است نه خود عقاید اطلاعات که در اثر مطرح شده است^[۲۱۱]. در واقع کپی رایت از کلمات، نت های موسیقی، نقاشی و سایر نمود هایی که فکر و عقیده در قالب آن ابراز شده، حمایت می- کند.

بند دوم : ذی نفع حمایت

منتفعین از حمایت در موافقت نامه تعریف نشده اما چون کنوانسیون برن به عنوان مرجع مقررات اساسی

کپی رایت در نظر گرفته شده، برای تعریف اشخاص ذی نفع در حمایت کپی رایت باید به کنوانسیون مراجعه نمود. در کنوانسیون برن ماده ای را ‌به این عنوان در نظر نگرفته اند اما چند ماده اشاراتی داشته که از مجموع آن ها می توان بهره برداران از حمایت را مشخص نمود. بند ۶ ماده ۲ کنوانسیون چنین مقرر می‌دارد:«این حمایت باید به نفع پدید آورنده و جانشینان قانونی از او اعمال شود»^[۲۱۲] منتفعین از حمایت مقرر در کنوانسیون برن علاوه بر خود پدید آورنده، جانشینان قانونی وی نیز می‌باشند که عبارتند از: وارثان پدید- آورنده به عنوان جانشینان قهری او و نمایندگان پدید آورنده، در مواردی که قانون ملی امکان این انتقال را پیش‌بینی کرده باشند.^[۲۱۳] ‌در مورد امکان قانونی ا ‌انتقال حقوق کپی رایت، به طور خلاصه متذکر می‌شویم که قوانین برخی کشور ها، قابلیت واگذاری حقوق، البته به استثنای حقوق معنوی را که همواره متعلق به خود پدید آورنده اثر می‌باشد، پذیرفته اند بدین ترتیب پدید آورنده می‌تواند حقوق خود را به شخص حقیقی یا حقوقی دیگری انتقال دهد و از آن پس انتقال گیرنده، دارنده کپی رایت تلقی می شود. تعدادی دیگر از کشور ها، هر چند خود حقوق کپی رایت را قابل واگذاری به غیر نمی دانند اما اعطای مجوز و پروانه به غیر را مجاز دانسته و از این طریق به همان آثار عملی انتقال دست می‌یابند. با اعطای مجوز به غیر، پدید آورنده همچنان دارنده کپی رایت باقی می ماند اما به شخص دیگر اجازه می‌دهد که تمام یا قسمتی از حقوق وی را احتمالاً با محدودیت هایی اعمال نماید. در مواردی که چنین مجوزی شامل تمامی حقوق راجع به کپی رایت (البته به جز حقوق معنوی) در طول مدت حمایت از آن باشد، دارنده مجوز در برابر اشخاص ثالث نسبت به تمامی اهداف کاربردی و مقاصد علمی کپی رایت، همان جایگاه دارنده کپی رایت را خواهد داشت. کنوانسیون برن تعریفی از پدید آورنده ارائه نمی کند ولی روشن است که در کنوانسیون پدید آورنده به فرد انسانی اطلاق می شود که به عنوان شخص حقیقی، اثری را به وجود آورده است. خلق اثر فکری، ملازمه با هوش و احساس دارد که از خصوصیات انحصاری اشخاص حقیقی است. لذا دارنده کپی رایت نیز نوعاً، لااقل در ابتدای امر کسی است که خالق اثر می‌باشد.

برای شناسایی پدید آورنده اثر ادبی و هنری و کسی که حق اجرای حقوق کپی رایت را دارد ماده ۱۵ کنوانسیون برن اماره زیر را پیش‌بینی نموده است: فردی که نامش به طور معمول بر روی اثر انعکاس یافته، مؤلف و پدید آورنده اثر تلقی می شود حتی اگر این نام به صورت مستعار بوده اما در هویت مؤلف تردید نباشد، مگر آن که خلاف این امر ثابت شود. لذا در صورت فقدان اثبات این فرض، فردی که نامش بر روی اثر است حق دارد در دادگاه های کشور های عضو اتحادیه در فرض نقض کپی رایت، اقامه دعوی نماید.^[۲۱۴]

بند سوم : موضوع حمایت