فرهنگ سازمانی،ساختار سازمانی،فناوری اطلاعات،افراد،کیفیت منابع انسانی و سبک رهبری.

سازمان ها در تولید چابک برای تحقق هدف ارضای نیازهای واقعی مشتری،تنها به فروش محصولات نمی پردازند بلکه راه حل هایی را برای کردن نیازهای (مسائل) مشتری به فروش می رسانند و این امر مستلزم رساندن بسته محصول و خدمتی است که نیازها را برآورده سازد.آرمان محصولات ما کافی و کامل نیستند و برای ارضای واقعی نیازهای مشتریان مان،ممکن است نیازمند افزون خدمات ویژه،شرایط ویژه،حمایت فنی و یا افزودن محصولات مکملی که به وسیله شرکت های دیگر،و حتی رقبای ما عرضه می‌شوند،باشیم.محیط تجاری به صورت منبعی از تلاطم و تغییر،فشار را بر فعالیت‌های تجاری سازمان‌ها تحمیل می‌کند.این تغییرات و فشارهای نامشخص و غیر قابل پیش‌بینی،سازمان ها را مجبور به استفاده از روش های مناسبی می کند که می‌تواند آن ها را به یک موقعیت تثبیت شده هدایت کرده و از آنان در برابر از دست دادن مزیت های رقابتی حمایت کند.این تغییرات و فشارها را محرک های چابکی می‌نامند.این محرکها می‌تواند از سازمانی به سازمان دیگر و از موقعیتی به موقعیت دیگر فرق کند.‌بنابرین‏ طریقه تأثیر آن ها بر سازمان می‌تواند متفاوت باشد.این مسئله برای مکانیزم کشف و تشخیص تغییرات در محیط تجاری ضروری است.همان طوری که ذکر شد،یک شرکت با بازار انحصاری و یا سهمی تضمین شده در بازار و یا فعالیت در بازاری که در آن رقابت کم می‌باشد و مشتریانش برای بهبود کیفیت به سازمان فشار نمی آورند،متفاوت از سازمانی است که با یک محیط متلاطم روبروست.(شریفی^[۹۰]،۲۰۰۶،ص۱۰۸۸)

۲-۱۷-ابزارهای سازمان برای تحقق چابکی:

۱-ساختار:

ساختار سازمان لازم است انعطاف پذیر باشد.در ارتباط با حوزه سازمان،اقدامات زیر قابل انجام است:

-تشکیل شراکت با سایر سازمان ها

-بهبود انعطاف پذیری از طریق تمرکز زایی و اتخاذ ساختارهای منعطف

-ترویج فرهنگ تحول و نوگرایی(شعیب زاده،۱۳۸۶،ص۲)

۲-کارکنان:

در سازمان چابک که با تغییرات مدام محیطی روبروست توانایی و انعطاف پذیری انسان نقش مهمی را ایفا می‌کند،در این رابطه،اقدامات زیر مرثرند:

-تمرکز بر فعالیت‌های گروهی و فرهنگ مشارکت

-تفویض اختیار به پرسنل سازمان

-تکیه بر آموزش به عنوان ابزار مهم

-تربیت و آموزش پرسنل در مهارت های مختلف(شعیب زاده،۱۳۸۶،ص۲)

۳-تکنولوژی:

یک سیستم تولید چابک توانایی مقابله با تغییرات پیش‌بینی نشده را دارد.این تغییرات می‌تواند در مدل محصولات باشند.از این رو سیستم تولید چابک باید قابلیت تولید محصولات جدید را داشته باشد.اقدامات زیر در این رابطه حائز اهمیت است:

-سرمایه گذاری روی تکنولوژی های سخت افزاری مناسب ومدرن

-استفاده از سیستم های انعطاف پذیری تولید به منظور انطباق با تغییرات در ترکیب و نوع سفارشها

-به کارگیری سیستم های انعطاف پذیری،پشتیبانی تولید به منظور انطباق با شرایط متغیر سفارش ها

-پی ریزی یک سیستم تولید مجازی(شعیب زاده،۱۳۸۶،ص۲).

۴-تکنولوژی اطلاعات

یکی از تمایزات بین سیستم های چابک باسایر سیستم‌ها،بالا بودن محتوای اطلاعاتی است.به علاوه حجم اطلاعات مبادله شده بین شرکت های همکار بالا است و لزوم حفاظت از اطلاعات کلیدی هر سازمان را ‌نمایان‌تر می‌سازد.‌بنابرین‏ سازمان‌های چابک،نیازمند سیستم های اطلاعاتی و ارتباطاتی پیشرفته و انعطاف پذیری بوده که هم جریان روان و مطمئن اطلاعات را با توجه به مشکلات تضمین کند و هم قابلیت انطباق با شرایط متغیر را داشته باشد.در این راستا اقدامات زیر توصیه می شود:

-استفاده از استانداردها و پروتکل های مناسب در مبادله اطلاعات بین سازمانی

-استفاده از سیستم ها و تکنولوژی اطلاعاتی و ارتباطی مدرن،جهت ایجاد ارتباط مناسب و به هنگام در بین سازمان‌های همکار

-یکپارچه سازی اجزلی پراکنده شامل مشتریان،تأمین کنندگان و همکاران در سازمان های مجازی(شعیب زاده،۱۳۸۶،ص۳)

۵-نوآوری و خلاقیت

یک سازمان چابک به جای فروش محصول تولیدی خود باید راه حل های خود را به مشتریان عرضه کند در واقع هدف نهایی تولید چابک،تحقق واقعی مفهوم سفارشی سازی و برآوردن نیازهای ویژه و متنوع تک تک مشتریان است.اقدامات زیر می‌تواند کارا باشد.

-ایجاد فرهنگ تفکر و نواندیشی در سازمان

-سرمایه گذاری و تقدیر از ایده های نو (شعیب زاده،۱۳۸۶،ص۳)

۲-۱۸-فراهم کننده های چابکی:

در این بخش راهکارهای عملی و مرثری جهت آماده سازی سازمان برای ‌پاسخ‌گویی‌ به نیازمندی‌های محیط پویا و حرکت به سمت ساختار چابک ارائه خواهد شد.تولید چابک را می توان به صورت ساختاری در نظر گرفت که در داخل هر شرکتی توانایی توسعه محصولات و استراتژی های کسب و کار را دارا باشد.این ساختار به وسیله سه منبع اولیه پشتیبانی می شود.این منابع ساختارهای مدیریتی و سازمانی نوآورانه،افراد توانمند با دانش و مهارت بالا و تکنولوژی های هوشمند و انعطاف پذیر می‌باشند.

این سه منبع مقدماتی توسط یک متدولوژی با هم هماهنگ می‌شوند.به عبارت دیگر تولید چابک را می توان به عنوان یکپارچگی سازمان،افراد با دانش و مهارت بالا و تکنولوزیهای پیشرفته جهت حصول به نوآوری و همکاری در پاسخ به نیازهای مشتری در نظر گرفت.

ده راهکار مؤثر (توانا سازنده) جهت حرکت سازمان‌ها به سوی چابکی ارائه می شود.چنانچه در نمودار زیر مشخص شده است،یکپارچگی این ده راهکار می‌تواند سازمان را به سطح مطلوبی از چابکی رساند. (گاناسکران ^[۹۱]،۱۹۹۸،ص۱۳۶۲)

۲-۱۹-ارزیابی چابکی سازمان:

تنها مستنداتی که برای اندازه گیری چابکی به عنوان یک ویژگی ساختاری موجود است،در شاخص گراسون مشهود است.گراسون مدل سازی چابکی سازمان مجازی و ارتباطات آن را پیشنهاد داده است:

ساختن یگ گراف از ارتباطات که مشکلات موجودیتها را نشان می‌دهد.او در این مدل تعداد نقش آفرینان و روابط میان آن ها را شناسایی کرده و ‌به این نتیجه رسیده است که اگر آن ها افزایش پیدا کنند پیچیدگی و به تبع آن چابکی نیز افزایش پیدا می‌کند.(شریفی،ژانگ^[۹۲]،۲۰۰۰،ص۷۷۸)

۲-۲۰-چابکى سازمانى با تکیه بر بعد انسانى

عموما نظریه پردازان مدیریت دولتى بر بعد انسانى چابکى در غالب مدیریت کیفیت جامع (اغلب بدون بررسى جنبه هاى محاسباتى فنى- انسانى چابکى) توجه دارند. مناسب ترین مجموع هى ادبیات مربوط به ارتباط میان انسان‌ها، سازمان‌ها و فناورى، همان رویکرد فنى- اجتماعى است که تقریبا ۵۰ سال پیش، نخستین بار در موسس هى مطالعاتى تاویستاک تشریح شد و به روشنى نقش و ارزش انسان‌ها را در سیستمهاى تولید نشان داد (شهایى، ۱۳۸۷،ص۲۴).