با توجه به فناوری‌های جدید ارتباطات و اطلاعات و امکان بهره مندی و استفاده از آن در نظام ثبتی، ضرورت بهره گیری از آن در حوزه ثبت، امری اجتناب ناپذیر می‌باشد. البته با تأکید بر این نکته که استفاده از فناوری برای ثبت الکترونیکی نیازمند فراهم نمودن بسترهای لازم در حوزه قانونگذاری و انتخاب و استفاده از فناوری‌های مناسب است، و نیز باید ‌به این نکته توجه نمود که استفاده از فناوری برای ثبت الکترونیکی، دارای ایرادات و معایبی است، از جمله ایرادات موضوع حضور فیزیکی و آثار حضور فیزیکی می‌باشد (اسدی، ۱۳۹۲، ص ۵۶).

ثبت الکترونیکی، به کارگیری شیوه های نوین ارتباط برای تسهیل ثبت اسناد و مدارک است. این فناوری علی‌الاصول برای ثبت تمام اسناد قابل استفاده می‌باشد. با این حال امکان دارد که در جهت حمایت از مصرف‌کننده و یا عوامل دیگر، قانون گذار ثبت الکترونیکی را در مواردی مُجاز نداند. مفهوم و اصطلاحات ثبت الکترونیکی به ترتیب بررسی می‌شوند:

ثبت الکترونیکی مفهومی نسبتاً نوظهور به شمار می‌آید. با توجه به همین امر و عدم اقدام به تأسیس دفاتر ثبت الکترونیکی در کشورمان، برای یافتن مفهوم این عبارت باید به حقوق و رویه کشورهای پیشگام در این زمینه مراجعه کرد. البته «دفاتر خدمات صدور گواهی الکترونیکی» در ماده ۳۱ و ۳۲ قانون تجارت الکترونیکی پیش‌بینی شده و می‌توان از ملاک آن برای دفاتر ثبت الکترونیکی نیز استفاده نمود. به موجب ماده ۳۱ «دفاتر خدمات صدور گواهی الکترونیکی واحدهایی هستند که برای ارائه خدمات صدور امضای الکترونیکی در کشور تأسیس می‌شوند. این خدمات شامل تولید، صدور، ذخیره، ارسال، تأیید، ابطال و به‌روز نگهداری گواهی‌های اصالت (امضای) الکترونیکی می‌باشد» (قانون تجارت، ۱۳۹۳، ماده ۳۱).

ثبت الکترونیکی، محدود به طراحی، ثبت یا گواهی امضا نمی‌شود. تأسیس و اداره دفاتر ثبت الکترونیکی، مستلزم کار جدید نسبت به دفاتر اسناد رسمی موجود نیست بلکه باید با طراحی سیستم از بعد فنی، به جهت ارتباط مسأله به قواعد و اصول حقوقی اداره آن را همانند دفاتر اسناد رسمی فعلی به سازمان‌های ذی‌صلاح در زمینه ثبت واگذار نمود و از هر گونه تفکر صرفاً فنی در این عرصه امتناع کرد (اسدی، پیشین، ص ۵۶). ضمناً تبدیل دفاتر اسناد رسمی موجود به دفاتر ثبت الکترونیکی تنها یک قید نیاز دارد و آن داشتن امکانات و توانایی‌های فنی و علمی لازم است که دفاتر اسناد رسمی می‌توانند برای حصول این شرط از متخصصان مربوط استفاده نمایند. این مقدمات، بیانگر آن است که ثبت الکترونیکی از نظر آثار حقوقی تفاوتی با ثبت کاغذی ندارد و تنها وسایل مورد استفاده برای انجام مراحل مختلف ثبت سند تغییر می‌کند. این امر به مفهوم یکسانی ماهیت و آثار حقوقی سند الکترونیکی در برابر معادل کاغذی آن است که این یکسانی ماهیت دارای آثار مهمی می‌باشد. سند الکترونیکی در صورتی سند رسمی محسوب می‌گردد که شرایط سه‌گانه مقرر در ماده ۱۲۸۷ ق.م. در تنظیم آن رعایت شده باشد (تفکریان ، ۱۳۸۵، ص ۲۶).

‌بنابرین‏ مفاد ماده ۱۵ ق.ت.ا. که مقرر می‌دارد: «نسبت به داده پیام مطمئن، سوابق الکترونیکی مطمئن و امضای الکترونیکی مطمئن، انکار و تردید مسموع نیست و تنها می‌توان ادعای جعلیت به داده پیام مذبور را وارد و یا ثابت نمود که داده پیام مذبور به جهتی از جهات قانونی از اعتبار افتاده است». خلاف صریح قوانین و مقررات خاص راجع به اسناد رسمی و ادله اثبات دعوا است. اثر دیگر این همسانی توجه ‌به این نکته می‌باشد که رسمی بودن قسمتی از سند، به مفهوم رسمی یا در حکم رسمی بودن تمام سند نیست. مطابق ماده ۳۱ ق.ت.ا. : «دفاتر خدمات صدور گواهی الکترونیکی واحدهایی هستند که برای ارائه خدمات صدور امضای الکترونیکی در کشور تأسیس می‌شوند (اسدی، پیشین، ص ۵۷). این خدمات شامل تولید، صدور، ذخیره، ارسال، تأیید، ابطال و به‌روز نگهداری گواهی‌های اصالت (امضای) الکترونیکی می‌باشد». قسمت اخیر ماده با ذکر «گواهی‌های اصالت امضای الکترونیکی» در صدد القای این مفهوم است که با گواهی اصالت امضا از سوی دفاتر خدمات صدور گواهی، باید مدرکی که امضا در آن درج شده را نیز غیر قابل انکار و تردید محسوب داشت، در حالی که تسری آثار حقوقی امضای الکترونیکی که ماهیتاً می‌تواند مجزای از متن باشد یا تنها برای امضای قسمتی از متن به کار برود، ‌در مورد متن صحیح نمی‌باشد، مگر اینکه دفتر صدور گواهی الکترونیکی (یا سردفتر اسناد رسمی)، اصالت امضای الکترونیکی و شمول آن را بر تمام متن تصدیق نماید. اثر آخر اینکه، در خصوص فناوری و پیشرفت آن در گذر زمان، ضرورت دارد مقنن به‌ منظور همگامی فناوری سند و امضای الکترونیکی مندرج در آن با شرایط روز، مهلت مشخصی را برای ارتقای نرم‌افزاری و سخت‌افزاری تجهیزات مورد استفاده در مراحل مختلف ثبت الکترونیکی تعیین نماید (همان، صص ۵۷ و ۵۸٫).

در ایالات متحده، قانون نمونه دفاتر اسناد رسمی، ماده ۳ را به بحث از «دفاتر ثبت الکترونیکی» اختصاص داده است. این ماده به طور مفصل ـ از بخش ۱۴ تا ۲۳ ـ تمام مفاهیم مربوط به ثبت الکترونیکی را لحاظ نموده و اصول و قواعد حاکم بر این نهاد جدید را تشریح می‌کند. در مقدمه توجیه (تفسیر) ماده ۳ تصریح شده که دفاتر ثبت الکترونیکی، نهادهایی جدای از دفاتر اسناد رسمی به شمار نمی‌آیند و هر سردفتری می‌تواند با گرفتن مجوز و آموزش‌های لازم به یک «سردفتر الکترونیکی»^[۱] تبدیل شود. البته دفاتر ثبت اسناد در اقدام ‌به این امر هیچ الزامی ندارند.

در بند ۲ بخش ۱۴ قانون مذکور، دفتر ثبت الکترونیکی چنین تعریف شده است: «دفتر ثبت اسنادی که به حکم مرجع صالح دارای قابلیت انجام امور دفاتر ثبت الکترونیکی مطابق با مقررات مربوط، شناخته می‌شود». بنابر بخش ۱۵ تنها افرادی صلاحیت افتتاح دفاتر ثبت الکترونیکی را دارند که آموزش‌های لازم را دیده و در امتحان مربوطه پذیرفته شده باشند. در اکثر ایالات آمریکا ثبت الکترونیکی شروع شده و مقرراتی برای نظام‌مند کردن آن به تصویب رسیده است. برای مثال در ایالتهای فلوریدا، کُلرادو و یوتا قوانینی در تجویز «ثبت الکترونیکی» تصویب شده که این دفاتر از جمله به گواهی امضاهای دیجیتالی اقدام می‌کنند. در آریزونا نیز از سال ۲۰۰۲ ثبت الکترونیکی آغاز گردیده و قانون خاصی در این مورد تدوین یافته است (السان پیشین، ص ۵).

ثبت الکترونیکی، استفاده از وسایل ارتباطی به منظور ثبت اسناد می‌باشد. از این فناوری می‌توان برای ثبت تمام اسناد بهره جست. برای درک مفهوم ثبت الکترونیکی با توجه به نبود تعریف مشخص در قوانین و مقررات، می‌توان از ماده ۳۱ و ۳۲ قانون تجارت الکترونیکی در این خصوص استفاده نمود. به موجب ماده ۳۱ قانون تجارت الکترونیکی: «دفاتر خدمات صدور گواهی الکترونیکی واحدهایی هستند که برای ارائه خدمات صدور امضای الکترونیکی در کشور تأسیس می‌شوند. این خدمات شامل تولید، صدور، ذخیره، ارسال، تأیید، ابطال و به روز نگهداری گواهی‌های اصالت امضای الکترونیکی می‌باشد» (اسدی، پیشین، صص ۵۸-۵۶).

مارتین و اشبی ^[۱۷]( ۲۰۰۴)، در پژوهشی به بررسی: رابطه بین کمال گرایی چند بعدی و رشد فکری در دانشجویان دانشگاهی پرداختند. نتایج به دست آمده، اختلافات معنی دار و مهمی در پیچیدگی شناختی و معرفتی به دست آمده توسط کمال گراهای انطباقی( مثبت)، غیر انطباقی( منفی) و غیر کمال گراها آشکار نمود. غیر کمال گراها دارای معرفت شناسی شخصی کمتر پیچیده ای نسبت به کمال گراهای غیر انطباقی یا انطباقی بودند، در حالی که کمال گراهای غیر انطباقی دارای معرفت شناسی نسبیتی بیشتری نسبت به کمال گراهای انطباقی یا غیر کمال گراها بودند، لیکن تأثیر ابعاد کمال گرایی بر باورهای معرفت شناختی در ابهام است.

‌بنابرین‏ پژوهش حاضر در پی تبیین قدرت پیش‌بینی کنندگی ابعاد کمال گرایی بر باورهای معرفت شناختی می‌باشد.

۱ -۲٫ بیان مسئله

باورهای معرفت شناختی که امروزه به عنوان یک سازه شناختی مهم در حوزه یادگیری و آموزش محسوب می شود، بینش مناسبی درباره فهم چگونگی ساخت دانش توسط افراد فراهم می آورد (هوفر^[۱۸] ، ۲۰۰۰)، تمرکز باورهای معرفت شناختی بر یادگیری و پیشرفت تحصیلی، با کار پری ^[۱۹](۱۹۷۰) آغاز شد. محققان شناختی معتقدند که نظام اعتقادات شخصی افراد درباره ماهیت دانش و یادگیری ـ باورهای معرفت شناختی ـ زمینه یا مجموعه ای از فرضیات هستند که از طریق تفکر و یادگیری اتفاق می افتد (کیچنر^[۲۰]۱۹۸۳، شونفلد^[۲۱] ۱۹۸۳، به نقل از پائولسن و والز ^[۲۲]، ۱۹۹۸).

تحقیقات آموزشی نشان می‌دهند باورهای معرفت شناختی بر رویکردهای یادگیری و نتایج یادگیری ذهنی تاثیرگذار است (شومر، ۱۹۹۰). همچنین باورهای معرفت شناختی نیز یکی از جنبه‌های سیستم عمومی باورهاست و چگونگی رویکرد آن به دانش به عنوان یکی از اجزا سیستم باورهای شخصی به حساب می‌آید و سیستم باورها تعیین می‌کند که چگونه شخص اطلاعات و ایده های جدید را پردازش کند، چگونه با دیدگاه های مخالف روبرو شود و رفتارهای خودش را تغییر دهد.

اهمیت باورهای معرفت شناختی از آنجا روشن می شود که محققان نشان داده‌اند، باور معلمان در خصوص ماهیت دانش در نوع تصمیم گیری آنان و برنامه ریزی درسی و اجرای آن تاثیرگذار است. اعتقاد بر آن است که به کارگیری استراتژی معلمان، حل مسئله آن ها و همین طور استفاده از متون مختلف، تحت تاثیر باورهای معرفت شناختی قرار می‌گیرد.

تحقیقات اخیر بر رابطه میان باورهای معرفت شناختی معلمان و رفتار تدریس آن ها تأکید دارند و می‌تواند بر تصمیم گیری در کلاس درس و روش تدریس و مدیریت کلاس و یادگیری تأثیر بگذارد(تایکل^[۲۳] ،۲۰۰۵). برای مثال آریدوندو و راسنسکی^[۲۴](۱۹۹۶) در تحقیق خود دریافتند، معلمانی که از باورهای معرفت شناختی پیچیده ای برخوردارند نسبت به معلمانی که دارای باورهای معرفت شناختی خام هستند از راهبردهای تدریس ساختارمند بیشتر استفاده می‌کنند. همچنین معلمانی که باورهای معرفت شناختی آن ها مترقی است، خلاق تر و دموکراتیک ترند و با فراگیر همدل هستند(تایکل، ۲۰۰۵).

بعضی مطالعات نشان داده‌اند که باورهای معرفت شناختی به عنوان پیش بین کننده های عملکرد تحصیلی عمل می‌کنند. به ‌عنوان مثال شومر(۱۹۹۰) نشان داد که باور در یادگیری سریع (باورهایی که در مدت زمان کوتاه اتفاق می افتد)، نتیجه گیری‌های ساده سازی شده، عملکرد ضعیف و اعتماد بیش از اندازه را پیش‌بینی می‌کند و باور در دانش قطعی (باوری که دانش قطعی و غیر قابل تغییر است)، نتایج مطلق نادرست در تکالیف کامل کردنی را پیش‌بینی می‌کند. به عبارت دیگر هر چه اعتقاد به سریع و ناگهانی بودن فرایند یادگیری در دانش آموز قوی تر باشد، پیشرفت تحصیلی کمتر است و هر چه این باور که توانایی یادگیری ذاتی و تغییر ناپذیر است بیشتر باشد، احتمال اینکه دانش آموز یادگیری را کم اهمیت و بی نتیجه بداند بیشتر می شود. دوئک و لگت^[۲۵] (۱۹۸۸) گزارش کردند که اگر دانش آموزان براین باور باشند که توانایی آن ها قابل تغییر است تکالیف مشکل را به عنوان تکالیفی در نظر می گیرند که بایستی با آن ها درگیر شوند، ‌بنابرین‏ سعی می‌کنند تا علاوه بر اتخاذ راهبردهای یادگیری مناسب، در فعالیت حل مسئله برخورد بهتری از خود نشان دهند. دانش آموزان با بهره گرفتن از مهارت‌های خود نظم داده شده می‌توانند موقعیت ها را به نحوی ترتیب دهند که به یادگیری و عملکرد تحصیلی بهتری نائل شوند.

هلسچیو^[۲۶](۱۹۹۸)، در مطالعه خود ‌به این نتیجه دست یافت که دانش آموزان دارای باورهای معرفت شناختی سطح بالا و آنهایی که از راهبردهای عمیق یادگیری استفاده می‌کنند نسبت به بقیه دانش آموزان در کلاس درس بهتر عمل می‌کنند.

نتایج پژوهش های شومر(۱۹۹۳) نشان می‌دهد که باورهای معرفت شناختی بر میزان مشارکت فعال در یادگیری، مقاومت و پشتکار در انجام تکالیف مشکل، درک مطلب و حل مسائل تاثیر می‌گذارد و می‌توانند به یادگیری کمک کنند و یا مانع آن شوند.

شومر(۱۹۹۰) معتقد است که اگر دانش آموزان باور کنند دانش فهرستی از حقایق یا سبدی از اطلاعات است، راهبردهای مطالعه هماهنگ با این باورها را انتخاب خواهند کرد و ممکن است اقدام به یادسپاری مطالب و سایر معیارهای درک مطلب کنند.

دانش آموزان در برخورد با تکالیف آموزشگاهی به شیوه های مختلف واکنش نشان می‌دهند. این واکنش در بعضی همراه با انگیزه و اشتیاق جهت یادگیری و در برخی همراه با اکراه و امتناع می‌باشد. برخی از آن ها با مسائل تحصیلی درگیر شده و برای هر چه بیشتر شدن یادگیری تلاش می‌کنند و برای پیشرفت خود معیارهای بالایی در نظر می گیرند و برای رسیدن به آن از هیچ کوششی فروگذار نیستند، با این وجود از تلاش خود راضی نبوده و مدام از این که به اهداف خود نرسند مضطرب و نگرانند و علی رغم کسب موفقیت، خود را لایق این شایستگی نمی دانند. اینگونه دانش آموزان دارای نوعی ویژگی شخصیتی هستند که کمال گرایی نام دارد.

کمال گرایی به عنوان ویژگی شخصیتی و تاثیر آن بر رفتار انسان سابقه ای طولانی دارد که نقش مهمی را در سازش یافتگی افراد ایفا می‌کند، ولی پژوهش ها درباره آن در چند دهۀ اخیر افزایش یافته است.

کمال گرایی به عنوان یک سازه شخصیتی باعث می شود دانش آموزان انتظارات بالایی از خود داشته و تلاش دائم کنند تا عملکرد بهتری داشته باشند و به طور مداوم از خود، ارزیابی انتقادی داشته باشند

( فروست و روزنبلت، ۱۹۹۰). می توان گفت کمال گرایی، یکی از موضوعات اساسی مرتبط با اضطراب و عملکرد تحصیلی دانش آموزان است (وینر، کارتون^[۲۷] ۲۰۱۲ ).

بسیاری از یافته های پژوهشی نشان داده‌اند که ویژگی هایی همچون کمال گرایی تعیین کننده های اصلی بازخورد ها و گرایش ها و رفتار محسوب می‌شوند و بسته به اینکه کمال گرایی مثبت باشد یا منفی تأثیرات متفاوتی بر عملکرد و پیشرفت فرد کمال گرا خواهد داشت( بشارت، ۱۳۸۳).

ادراک شنیداری: ادراک شنیداری نیز یکی از مراحل رشد زبان است. ادراک شنیداری نه تنها موجب شنیدن بلکه موجب تفسیر و فهم پیام نیز می شود. مفاهیمی که تحت نام مهارت‌های شنیداری آورده می‌شوند عبارتند از: تمیز شنیداری یا رمز گشایی متوالی، اکمال شنیداری، تداعی شنیداری و حافظه توالی شنیداری(مهدی پور،۱۳۸۲)…

حافظه بینایی: این حافظه در یادگیری برای باز شناسی و به یاد آوردن حروف الفبای نوشته شده ،اعداد و خزانه لغات دیداری به همان اندازه مهم است که تکامل هجی کردن و مهارت های زبان نوشتاری، این حافظه برای انجام تکالیف جور کردن از راه دیدن، کپی کردن اشکال، محاسبه مسائل ریاضی و یادگیری، طرز استفاده از وسایل بازی­ها نیز بسیار مهم است(ساموئل کرک،جیمز چلفانت، ۱۳۷۷).

حافظه شنیداری: حافظه شنیداری عبارت است از: توانایی یادآوری و تکرار صحیح و متوالی نشانه های شنیداری. این مهارت دارای اهمیت ویژه­ای است زیرا مستقیماً با بسیاری از تکالیف درسی و آموزشگاهی نظیر پیروی از دستورالعمل­ها، یادآوری توالی یک داستان که توسط معلم خوانده یا گفته می شود و یادآوری توالی یک طرح موزون در ارتباط است(مهدی پور،۱۳۸۲).

فرد کم‌توان ذهنی آموزش پذیر: فردی است که به دلیل رشد هوش زیر هنجاری‌اش نمیتواند از برنامه های رایج تحصیلی که در مدرسه‌ عادی ترتیب داده شده بهره کافی ببرد (سیف‌ نراقی و نادری، ۱۳۸۷) و به علت نارسایی در رشد هوشی یادگیری آن ها در مقایسه با کودکان عادی از لحاظ کمی و کیفی محدود است. عدم تمرکز و جلب دقت، اختلال در حافظه فوری و کوتاه مدت، اختلال و نابهنجاری‌های بعضی از حواس پنج گانه مانند بینایی، شنوایی، لامسه و مشکلات کلامی در این افراد موجب محدودیت در امر یادگیری می‌شود (میلانی‌فر،‌۱۳۸۴)

معلولیت جسمی_ حرکتی: آن دسته از افرادی هستند که به یکی از دلایل فیزیولوژیکی ناشی از عوامل وراثتی، محیطی و… دچار مشکل در اندام های حرکتی می‌باشند. و برای خود نیاز به استفاده از وسایل توانبخشی می‌باشند(میلانی‌فر،‌۱۳۸۴).

تعاریف عملیاتی

ادراک بینایی: نمره ای است که آزمودنی در آزمون ادراک بینایی فراستیک به دست می آورد.

ادراک شنیداری: نمره ای که آزمودنی در آزمون وپمن به دست می آورد.

حافظه بینایی: نمره ای که آزمودنی در آزمون آندره ری به دست می آورد.

حافظه شنیداری: نمره ای که آزمودنی در آزمون هوشی وکسلر کودکان چهار در خرده آزمون ارقام رو به جلو و معکوس به دست می آورد.

کودک کم توان ذهنی آموزش پذیر: دانش آموزان دختر ۶ تا ۱۲ ساله مشغول به تحصیل در سال تحصیلی ۱۳۹۲-۱۳۹۱ در مجتمع آموزشی دخترانه کم توان صیاد شیرازی منطقه ۴ شهر تهران

کودک کم توان ذهنی با معلولیت جسمی: آندسته از دانش آموزان دختر ۶ تا ۱۲ ساله که در سال تحصیلی ۱۳۹۲-۱۳۹۱ در مجتمع آموزشی دخترانه کم توان صیاد شیرازی منطقه ۴ شهر تهران مشغول به تحصیل بوده و برای جابجایی خود از ویلچیر یا واکر استفاده می‌کنند.

فصل دوم

مبانی نظری و پیشینه پژوهش

مبانی نظری

این بخش با توصیفی از چهارچوب نظری متغیرهای مرتبط با پژوهش آغاز می شود ، سپس به پیشینه پژوهش و سوالات پژوهش پرداخته می شود.

حافظه:

حافظه چیست و چه ارتباطی با فرایند یادگیری دارد ؟ همه ماحافظه را یک پدیده می بینیم و در این مورد صحبت می‌کنیم که حافظه ما چه قدر ضعیف است یا حافظه دیگری چه قدر خوب است . در آموزش ، حفظ کردن اطلاعات تمرینی ضعیف به حساب می‌آید . اگر حافظه را از این دید نگاه کنیم ، آن گاه به نظر می‌رسد که حافظه واقعا برای شروع نحوه پردازش اطلاعات توسط مغز موضوع کوچکی است . با این وجد ، اگر فکر کنیم که زندگی بدون حافظه چه شکلی دارد آن گاه درک ما تا حدودی فرق خواهد کرد . کسانی که حافظه خود را از دست داده‌اند ، در اصل ، بیشتر چیزی را که به هویت آنان شکل می‌دهد ، از دست داده‌اند . آنچه مه مارا بی نظیر می‌کند و بالاتر از آن ، این که تعیین می‌کند ما چه کسی خواهیم شد ، توانایی ما برای کسب و ذخیره اطلاعات جدید است . مفاهیم ، نظرات و احساسات جدید و در نهایت رفتار ما حاصل این توانایی ماست حافظه چیزی است که ما را قادر می‌سازد تا از طریق تجربه مطلب بیاموزیم ( پاتریشا ولف ، ۲۰۰۱ ).

در حقیقت ، حافظه برای بقا ضروری است . ما انسان ها بدون قدرت یادگیری ، ذخیره و یادآوری این که چگونه باید به خطرهای محیط جواب دهیم ، کجا باید بدویم یا بجنگیم و حتی چگونه بدویم یا بجنگیم ، شانس کمی برای زنده ماندن داریم . حالا که مسئله این گونه روشن شد . از لحظ ظاهر ، تفاوت کمی بین حافظه و یادگیری وجود دارد و این دو آن چنان با ظرافت به هم مرتبط هستند که مطالعه یکی مطالعه دیگری نیز خواهد شد . ( پاتریشا ولف ، ۲۰۰۱ )

وقتی محرکی وارد شود ، احساس و ادراک نیز به دنبال آن صورت می‌گیرد . در واقع ایندو فعالیت ملازم همدیگرند . حافظه آدمی وابسته به احساس ها و داده هایی است که قبلا از طرف وی دریافت ‌و ادراک شده اند و نیز توانایی ذخیره سازی و یادآوری تجربه هایی که پیش از این ، بر اثر مداخله محرکی که در حال حاضر موجود نیست ، احساس و ادراک شده اند . حافظه همان صور ذهنی و بازخوانی آن ها‌ است که گاهی به « منظر ذهن » نیز تعبیر می شود . پیاژه ( ۱۹۶۸ ) حافظه را پدیده ای مربوط به رشد می‌داند که بر روی مراحل یادگیری حرکتی و ادراک آدمی بنا می شود .

• • یک موسیقی دان ، سالها پیش آهنگی تصنیف و اجرا ‌کرده‌است واینک انگار که قطعه ای دل انگیز از آن را « می شنود »

• • یک آشپز اکنون که می‌خواهد لیمویی برای ترش کردن غذا به کار برد ، گویی مزه ترش آن را « می چشد » .

• • یک نجار ، زبری سمباده ای را که دیروز به کار گرفته ، الان « احساس » می‌کند .

• یک باغبان عطر شامه نواز گل یاس را ، تنها با تماشای جوانه های نورسته برش شاخ ، « می بوید » ….

این ها نمونه های احساس و ادراکی است که همه و همه فقط در « ذهن^[۱۶] » اتفاق می افتد .

مفهوم حافظه همان‌ طور که برای تجارب کلامی به کار می رود ، برای تجارب غیر کلامی ، نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد ـ برای مثال ناتوانی در یادآوری معنی صداهای مربوط به سگ ها ، بوق ها ، رنگ ها و صداهایی از این کلمات ،جهات و گفته ها نیز مثالهایی از ناتوانیهای یادآوری زبان است . مسائل حافظه می‌تواند به یک مسیر ادراکی خاص نظیر حافظه بینایی یا حافظه شنوایی ارتباط داشته باشد . مقوله های دیگری از حافظه وجود دارد که می توان آن ها را به صورت حفاظه طوطی وار^[۱۷] ، حافظه گذرا یا کوتاه مدت ، حافظه توالی ، و حافظه مانا یا بلند مدت مطرح ساخت

حافظه طوطی وار . حافظه طوطی وار تکرار ماشینی کلمات بدون فهم معانی آن ها‌ است . کودکی که حافظه طوطی وار دارد ، حروف الفبا را بدون دانستن مفهوم آن ها یاد می‌گیرد و آنگاه که به خانه برگشت فی المثل از مادر خود می پرسد « افلبا یعنی چه ؟ » که منظورش همان الفباست .

۳- مسئولیت اجتماعی نوعی تعهد است که بر التزام سازمان‌ها تأکید دارد و ‌پاسخ‌گویی‌ اجتماعی نوعی پاسخ و واکنش سازمان‌ها نسبت به مشکلات جامعه توجه دارد.

۴- در مسئولیت اجتماعی چارچوب ‌تصمیم‌گیری‌ها از افق زمانی بلندمدت برخوردار است، در حالی که در ‌پاسخ‌گویی‌ اجتماعی، تصمیمات کوتاه مدت و بعضاً میان مدت بوده و تکیه بر روی واکنش های سریع است. ‌بنابرین‏ زمانی که چنین مسئولیتی وجود نداشته باشد، هیچ گونه ‌پاسخ‌گویی‌ از سوی سازمان در برابر جامعه وجود ندارد و مسئولیت اجتماعی، پیش فرض ‌پاسخ‌گویی‌ اجتماعی است (چاووشی،۱۳۸۹).

در طول دو دهه گذشته شرکت هایی از کشورهای توسعه یافته با پیوستن به یکدیگر، در ارتباط با ترویج مسئولیت اجتماعی، سازمان‌هایی را تشکیل دادند. در این زمینه می توان سازمان‌هایی چون میزگرد کاکس، شبکه همیاری اجتماعی، تجارت برای مسئولیت و تجارت کانادایی برای مسئولیت اجتماعی را نام برد.

اهداف تشکیل این سازمان‌ها تقریباً در یک راستا قرار دارد که شامل موارد زیر می‌باشد:

۱- تقویت عمیق مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها

۲- تدوین استانداردهایی برای مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها

۳- ارائه الگوهایی از برترین اعضای رعایت کننده ی مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها

هرچند این اهداف با دیدگاه های آن ها همپوشانی هایی دارد، اما بعضی تناقضات نیز در محتوای آنان از جمله در تأکیدات، دلایل منطقی مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها و توصیه های حسابرسی به چشم می‌خورد.

۲-۲-۳-دلایل موافقان مسئولیت اجتماعی:

دلایل موافقت نسبت به مسئولیت اجتماعی از مزایای بالقوه ای که نصیب سازمان و جامعه می‌شود، ناشی می‌شود. یکی از دلایل این است که انجام مسئولیت اجتماعی باعث آن می‌شود که سازمان در بلندمدت به منافع خود دست یابد. از طرف دیگر فعالیت‌های اجتماعی باعث می‌شود که دولت کمتر در مسائل دخالت کرده و این خود در بلندمدت به نفع سازمان خواهد بود.

1. تغییر نیازها و توقعات عمومی:

یکی از دلایل موافقت با مشارکت اجتماعی این است که چون نیازهای عمومی و انتظارات جامعه از شرکت‌ها تغییر یافته است، شرکت‌ها بایستی مشارکت بیشتری با جامعه داشته باشند.

امروزه دیگر توجه جامعه، تنها به فعالیت اقتصادی شرکت‌ها معطوف نیست، بلکه علاوه بر آن به میزان توجه و نوع ‌پاسخ‌گویی‌ اجتماعی آن ها نیز نظر دارد. شاید یکی از دلایل این باشد که چون شرکت‌ها توانسته اند نیازهای قبلی را با موفقیت تأمین کنند، اکنون نیازهای جدید و مهمتری در جامعه شکل گرفته اند. ‌بنابرین‏ چون انتظارات عمومی تغییر یافته است، از شرکت‌ها انتظار می رود که مشارکت بیشتری در مسائل اجتماعی داشته باشند تا از این طریق، هم بهتر مورد پذیرش جامعه قرار گیرند و هم در بلندمدت به موفقیت بیشتری نائل شوند.

1. التزام اخلاقی:

یکی دیگر از دلایل حمایت از مشارکت اجتماعی شرکت‌ها این است که بالاخره شرکت‌ها می باید اخلاقاً مسئولیت اقدامات خود را بپذیرند. به عبارت دیگر، در فرهنگ سازمان، اخلاقیات بایستی جایگاهی داشته باشد و سازمان با وجدان کار کند.

استدلال فوق از این دیدگاه ناشی می‌شود که شرکت‌ها همچون سایر افراد و مؤسسات، عضوی از جامعه هستند و قبول این عضویت لازمه اش این است که با توجه به مسئولیت فردی هر عضو، اقدامات سازمانی به نحوی انجام گیرد که نظام اخلاقی پابرجا مانده و منافع دیگر اعضاء جامعه حفظ شود. به عبارت دیگر، شرکت‌ها باید خودشان را به حساسیت‌های جامعه و ارزش‌ها و هنجارهای اخلاقی آن متعهد بدانند و اخلاقاً خود را نسبت به عملشان مسئول بدانند.

1. حفظ منابع محدود:

نکته مهم دیگر این است که با توجه به محدودیت منابع موجود در کره زمین، یک شرکت یا مؤسسه بایستی در حفظ آن ها مسئولانه عمل کرده و در استفاده از آن ها عاقلانه برخورد نمایند. شرکت‌ها بایستی مسئول اعمال امروز خود باشند، چرا که فردا نیز باید برای ادامه حیات انسانی مهیا و مساعد باشد.

1. محیط اجتماعی بهتر

گرایش به ایجاد محیط اجتماعی بهتر، عامل دیگر توافق نسبت به مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها است. مشارکت شرکت‌ها در حل مشکلات اجتماعی می‌تواند کمک زیادی به خلق کیفیت زندگی بهتر افراد نماید. البته خود سازمان هم از وجود محیط اجتماعی خوب منتفع می‌شود. سازمانی که در جهت بهبود کیفیت زندگی اجتماعی اش گام برمی دارد، از نتایج اقداماتش بهره مند می‌شود و در زمینه ای مناسب به فعالیت‌های کاری اش ادامه داده به اهدافش نائل می‌شود.

1. حفظ منافع بلندمدت

نکته دیگر اینکه توجه بیشتر شرکت‌ها به مسئولیت اجتماعی باعث خواهد شد که منافع بلندمدت آن ها تضمین شود. حتی وقتی که هزینه های کوتاه مدت مسئولیت اجتماعی بالا است، نتایج بلندمدت آن مطلوب خواهد بود. منافع بلندمدت نتیجه طبیعی سازمانی با چهره مطلوب خواهد بود که رفتاری مسئولانه از خود نشان دهد. سازمانی که نسبت به جامعه، خود را مسئول نمی داند در آینده نمی بایست انتظاری به کسب سود بیشتر داشته باشد.

1. ممانعت از گسترش قوانین و مقررات حکومتی

اگر شرکت‌ها به مسئولیت اجتماعی شان توجه داشته باشند از گسترش قوانین و مقررات اقتصادی که دولت‌ها تعیین می‌کنند، کاسته می‌شود. قوانین و مقررات، هم آزادی جامعه و هم آزادی بنگاه های اقتصادی را کاهش می‌دهد. در شرایط کاری، قوانین و مقررات باعث افزایش هزینه های اقتصادی شده، انعطاف در تصمیم‌گیری‌ها باعث می‌شود که سازمان، ابتکار خود را در مواجهه با نیروهای جامعه و بازار حفظ کند.

1. تعادل بین مسئولیت و قدرت

از دیدی دیگر، مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها می‌تواند عاملی برای توازن قدرت آن ها باشد. شرکت‌ها از قدرت اجتماعی زیادی برخوردارند و این قدرت می‌تواند روی محیط، مصرف کنندگان، اوضاع جامعه و بسیاری از بخش های دیگر اجتماعی تأثیر بگذارد. ‌بنابرین‏ لازم است که میزان قدرت شرکت‌ها با مقدار مسئولیتشان برابر باشد. به عبارت دیگر، اگر شرکت از انجام مسئولیت اجتماعی اش شانه خالی کند، به تدریج از قدرت اجتماعی اش کاسته شده توسط ‌گروه‌های دیگر تصاحب می‌شود و یا دولت با بهره گرفتن از ابزارهای قانونی خود فعالیت آن را محدود می‌کند.

۲-۲-۴- دلایل مخالفان مسئولیت اجتماعی

1. لزوم کسب حداکثر سود

شاید قویترین دلیل مخالفت با مشارکت اجتماعی شرکت‌ها، دلیلی است که نظریه پردازان اقتصاد کلاسیک در خصوص کسب حداکثر سود بیان می دارند. این نظریه در سال ۱۷۷۶ توسط آدام اسمیت ارائه شد. ‌بر اساس این نظریه، شرکت زمانی یک کار جامعه پسند انجام داده است که هزینه های خود را کاهش و کارایی خود را افزایش دهد و بدینوسیله سودآوری را به حداکثر برساند. از این رو اگر مدیران شرکت‌ها به وسیله انگیزه کسب سود هم برانگیخته شوند، رقابت باعث می‌شود که آن ها با کاهش هزینه ها و متعاقباً قیمتهایشان در جهت منافع عمومی گام بردارند. ‌بنابرین‏ شرکت زمانی از نظر اجتماعی در بالاترین حد مسئولیت عمل می‌کند که به طور جدی، منافع اقتصادی خود را دنبال کرده، فعالیت های دیگری را که به مؤسسات و شرکت‌های دیگر مربوط است به خود آن ها واگذارد. دلیل آن هم این است که جامعه نیازمند سودهایی است که هر کدام از نهادهای اجتماعی به تنهایی کسب می‌کنند.

‌بنابرین‏ عوامل مؤثری که بر ارزش ویژه ی برند تاثیرگذار است شامل: رهبری شرکت های دانش بنیان، تحلیل و درک بازار، استراتژی های بازاریابی، زیرساخت ها و آمیخته بازاریابی می‌باشد.

۲-۲-مبانی نظری تحقیق

با توجه به تشریح عوامل مؤثر بر ایجاد ارزش ویژه برند در شرکت‌های دانش بنیان، در ادامه مبانی نظری تحقیق ارائه می‌گردد.

۲-۲-۱-ارزش ویژه برند

با توجه به زیر بنای تخصصی صاحب نظران در طی دوره های زمانی مختلف تعاریف متعددی از برند ارائه شده است. در تعریف کلاسیک، برند به تعیین هویت یک محصول و تمایزیابی از سایر رقبای آن از طریق بهره گیری از عنوان، آرم، طرح و دیگر نمادها و علامت های دیداری اطلاق می شود(خداداد حسینی و رضوانی،۱۳۹۱). برند، نام، واژه، علامت، سمبل و یا ترکیبی از آن هاست که برای شناسایی کالاها و خدمات فروشنده مورد استفاده قرار می‌گیرد(احمدی، خدامی، تقوی شوازی، ۱۳۸۷) و در بیانی جامع تر، طبق تعریف انجمن بازاریابی آمریکا، برند عبارت است از: «نام، واژه یا علامت، نماد، طرح یا ترکیبی از تمامی این عناصر که به منظور شناسایی کالاها و خدمات یک فروشنده(یا گروهی از فروشندگان) با هدف ایجاد تمایز در عرصه رقابت مورد استفاده قرار می‌گیرد(کلر، ۱۳۸۹).

یکی از معروف ترین و شاید مهم ترین مفاهیم بازاریابی امروز که برای اولین بار در دهه ۱۹۸۰ شکل گرفت، مفهوم ارزش ویژه برند است(کلر، ۱۳۸۹). اهمیت آن به طوری است که در ۱۵ سال گذشته به یکی از موضوعات اصلی برای فهم اهداف، مکانیسیم ها و حتی تاثیرات بازاریابی بر فضای کسب و کار تبدیل شده است که شاهد این مدعی وجود تعداد زیادی از شرکت های مشاوره همچون اینتر برند^[۲۰]، دبلیو پی پی^[۲۱]، یانگ اند رابیکام^[۲۲]، برند فایننس^[۲۳] و ریسرچ اینترنشنال^[۲۴] در این حوزه می‌باشد(کریستدولاید و کرناتونی^[۲۵]،۲۰۱۰).

تعاریف مختلفی در خصوص ارزش ویژه برند وجود دارد(کاتلر، ۱۳۸۹؛ کلر، ۱۳۸۹؛ مایو مکی^[۲۶]، ۲۰۰۱). اینتربرند(۱۳۹۰) ارزش ویژه برند را مجموعه ای از صفات اختصاصی نام تجاری می‌داند که گاهی به عنوان سرمایه معروفیت نام برده می شود. دیوآن ایی نپ ارزش ویژه برند را به عنوان درک تمامیت یک برند از جمله کیفیت نسبی محصولات و خدمات، عملکرد مالی، وفادارای مشتری، رضایت و احترام کلی در خصوص برند تعریف می‌کند و ‌بر اساس گفته ی آکر ارزش ویژه برند، اشاره دارد به مجموعه ای از دارایی های(یا تعهدات) مربوط به برند که به ارزش یک محصول یا خدمت ارائه شده توسط شرکت، افزوده یا از آن می­کاهد(کاتلر، ۱۳۸۹).

ارزش ویژه یک برند ناشی از ادراکی است که مصرف کنندگان از آن برند دارند که این ادراک به وسیله بسیاری از عوامل دستخوش تغییر خواهد شد. ارزش ویژه برند را نمی توان بدون در نظر گرفتن منابع آن یعنی عواملی که ایجاد و شکل گیری ارزش ویژه برند در ذهن مصرف کنندگان ﻣﺅثرند، درک کرده و شناخت. ارزش ویژه برند تفاوت قیمت را که یک برند قوی در فروش خود در مقایسه با یک برند متوسط جذب می‌کند را نشان می‌دهد. به علاوه، ارزش ویژه برند با پشتیبانی از ارزش مشتریان، به طور غیرمستقیم ارزش شرکت را افزایش می‌دهد(ایزابل بویل، ۲۰۱۱). ارزش ویژه نام و نشان تجاری مجموعه ای از قابلیت ها و دارایی های ضمیمه یک برند است که ارزش ارائه شده توسط یک محصول، برای شرکت و مشتریان را افزوده و یا از آن کسر می‌کند(کرباسی ور، طاهری کیا و بندپی، ۱۳۹۰).

تعریف واژه نامه بین‌المللی بازاریابی از ارزش ویژه برند: ارزش ها، دارایی ها، سرمایه ها و ادراکات مربوط به یک محصول، خدمت یا ایده که به آن اختصاص می‌یابد و به وسیله سازنده آن محصول، خدمت یا ایده ترویج داده می شود. ارزش ویژه برند به تعهدات و مسئولیت هایی که با برند مرتبط است، نیز اطلاق می شود(یادین^[۲۷]، ۲۰۰۲). تعریف دیدگاه(مصرف کننده) محور، از ارزش ویژه برند: ارزش ویژه برند، وضعیت و قدرت برند و توانایی آن برای برآورده کردن و بالا بردن انتظاراتی است که مصرف کنندگان از این انتظارات برای تعریف گروه محصول ایده آل استفاده می‌کنند و این امر بیانگر این است که چگونه مصرف کنندگان، گروه محصول را می بینند و چگونه پیشنهادات گروه محصول را مقایسه می‌کنند و سرانجام این که به خرید این گروه از محصول می پردازند(پاسیکوف^[۲۸]، ۲۰۰۶).

تعریف مؤسسه‌ علمی بازاریابی: ارزش ویژه برند، مجموعه ای از تداعی ها و رفتارها در بخش مشتریان برند، اعضای کانال و شرکت مادر می‌باشند که به برند امکان می‌دهند میزان بیشتری درآمد داشته باشند یا حاشیه سود بیشتری نسبت به زمانی که بدون برند است، داشته باشند و این امر به برند مزیت قوی، پایا و متمایزی را در مقابل رقبا می‌دهد(گوردون^[۲۹]، ۲۰۰۲).

از دیدگاه مشتری محور، کلر ارزش ویژه برند را به عنوان تاثیرات متمایز تعریف می‌کند که دانش برند بر پاسخ مشتری به بازاریابی برند دارد. ارزش ویژه برند(مشتری محور) ‌بر اساس میزان ارزش ویژه برند آکر، رهبر آکادمیک در مدیریت برند، آن را به عنوان مجموعه ای از دارایی ها و تعهدات مرتبط با یک برند، نام آن و سمبلی، مفهوم سازی می‌کند که به ارزشی که توسط محصول یا خدمت برای شرکت یا مشتریان شرکت فراهم شده است، اضافه یا از آن کاسته می شود و نهایتاً این که، ارزش ویژه برند، ارزش افزوده ای است که بر محصولات یا خدمات اعطا می‌گردد. ارزش ویژه برند، ممکن است از طریق تفکر مشتریان، احساس و عمل در قبال برند نمایان شود، همچنان که در قیمت ها سهم بازار و سودآوری، برند برای شرکت به ارمغان می آورد(کلر، ۲۰۰۶).

با این وجود، ظهور این مفهوم برای متخصصین بازاریابی در برگیرنده جنبه‌های مثبت و منفی است. جنبه مثبت این است که ارزش ویژه برند، اهمیت برند را در راهبردهای بازاریابی پررنگ ساخته و مورد تأکید قرار می‌دهد و تمرکز آن بر فعالیت های تحقیقاتی بازار می‌باشد که در نهایت با پاسخ دادن به خواسته مدیریت ارشد، سازمان را حفظ می‌کند(کلر،۱۳۸۹؛ اینتربرند،۱۳۹۰). اما جنبه منفی، تعریف این مفهوم به شیوه های گوناگون و با هدف های مختلف ‌می‌باشد و هنوز هیچ نگرش واحدی ‌در مورد شیوه معرفی، به تصویر کشیدن و سنجش این مفهوم ‌پیچیده و چندوجهی ارائه نشده است(کلر،۱۳۸۹؛ مایو مکی، ۲۰۰۱).

۲-۲-۱-۱-آگاهی برند

به مفهوم قدرت گره‌های اطلاعاتی درباره ی یک برند در حافظه ی فرد است. به عبارت ساده تر، به معنای توانایی مصرف کننده برای شناسایی برند در شرایط مختلف است(کلر، ۱۳۸۹) و عموما در ارتباطات بازاریابی برای اندازه گیری اثربخشی استفاده می شود(اینتربرند،۱۳۹۰). ‌بنابرین‏ وظیفه آگاهی برند متمایز کردن برند از جنبه یادآوری/آشنایی است و معمولا با دو شاخص بازشناسی(آیا تاکنون نام برند X را شنیده اید) و یاد آوری بی درنگ(کدام برندهای فرضا خودرو را می توانید نام ببرید) مورد ارزیابی قرار می‌گیرد(آکر، ۱۳۸۹).