اصل سوم: وابستگی^[۲۴]- هر عنصر سلسله مراتبی به عنصر سطح بالاتر خود می‌تواند وابسته باشد و به صورت خطی این وابستگی تا بالاترین سطح می‌تواند ادامه داشته باشد.
اصل چهارم: انتظارات^[۲۵]- هرگاه تغییری در ساختمان سلسله مراتبی رخ دهد پروسه ارزیابی باید مجدداً انجام گیرد. (قدسی پور،۱۳۸۱،ص۶).
۲-۳-۱- ویژگیهای فرایند تحلیل سلسله مراتبی
تکنیک AHP از یک طرف وابسته به تفکرات شخصی و تجربه، جهت شکل دادن و طرح ریزی سلسله مراتبی یک مسئله بوده و از طرف دیگر به منطق، درک و تجربه جهت تصمیم گیری و قضاوت نهایی مربوط می شود. بنابراین کلیه افراد اعم از دانشمندان اجتماعی و فیزیکی، مهندسان و سیاست مداران و حتی افراد عامی نیز می توانند به راحتی از این تکنیک استفاده کنند. ویژگیهای فرایند تحلیل سلسله مراتبی به شرح زیر است:

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

یگانگی و یکتایی مدل^[۲۶] : این فرایند یک مدل یگانه ساده و انعطاف پذیر برای حل محدوده وسیعی از مسائل بدون ساختار است که به راحتی قابل درک برای همگان می باشد.
پیچیدگی^[۲۷] : برای حل مسائل پیچیده، فرایند تحلیل سلسله مراتبی هم نگرش سیستمی و هم تحلیل جزبه جز را به صورت توام به کار می برد. عموما افراد در تحلیل مسائل یا کل نگر هستند یا جزنگر. در حالی که فرایند تحلیل سلسله مراتبی هر دو بعد را با هم بکار می بندد.
همبستگی و وابستگی متقابل^[۲۸] : فرایند تحلیل سلسله مراتبی وابستگی را به صورت خطی در نظر می گیرد. ولی برای حل مسائلی که اجزا به صورت غیر خطی وابسته اند نیز بکار گرفته می شود.
ساختار سلسله مراتبی^[۲۹] : اجزای یک سیستم را به صورت سلسله مراتبی سازمان دهی می کند.که این نوع سازمان دهی با تفکر انسان تطابق داشته و اجزا در سطوح مختلف طبقه بندی می شوند.
اندازه گیری^[۳۰] : مقیاسی برای اندازه گیری معیارهای کیفی تهیه کرده و روشی برای تخمین و برآورد اولویت فراهم می آورد.
سازگاری^[۳۱] : سازگاری منطقی قضاوت های استفاده شده در تعیین اولویت ها را محاسبه کرده و ارائه می نماید.
تلفیق^[۳۲] : منجر به برآورد رتبه هر گزینه می شود.
تعادل^[۳۳] : اولویت های وابسته به فاکتورها در یک سیستم را در نظر گرفته و بین آنها تعادل برقرار می کند و فرد را قادر می سازند که بهترین گزینه را بر اساس اهدافش انتخاب کند.
قضاوت وتوافق گروهی^[۳۴] : فرایند تحلیل سلسله مراتبی بر روی توافق گروهی اصرار و پافشاری ندارد ولی تلفیقی از قضاوت های گوناگون را می تواند ارائه نماید.
۱۰-تکرار فرایند^[۳۵] : این فرایند فرد راقادر می سازد که تعریف خود را از یک مسئله تصحیح کند و قضاوت و تصمیم خود را بهبود بخشد.
۲-۳-۲- ساختار مسئله انتخاب گزینه ها یا رده بندی معیارها
به طور کلی فرایند تصمیم گیری از لحاظ فضای تصمیم به دو دسته پیوسته و گسسته تقسیم می شود و تصمیم گیری در فضای گسسته به دو دسته تک معیاره و چند معیاره تقسیم می شوند.خود معیارها به سه دسته معیارهای کیفی، کمی و ترکیبی (کیفی و کمی) تقسیم می شوند.بنابراین فرایند تحلیل سلسله مراتبی روشی است که امکان تصمیم گیری صحیح با حضور معیارهای کیفی و کمی و ترکیبی را فراهم می کند. پیاده سازی AHP در یک تصمیم گیری شامل چهار فاز است:

• • ساختن سلسله مراتب

• • انجام مقایسات زوجی

• • محاسبه وزن ها

• • سازگاری سیستم

۲-۳-۲-۱- فاز اول: تشکیل درخت سلسله مراتبی
در این فاز، مسأله و هدف تصمیم گیری به صورت سلسله مراتبی از عناصر تصمیم که با هم در ارتباط می‌باشند، در آورده می‌شود. عناصر تصمیم شامل «شاخصهای تصمیم گیری» و «گزینه‌های تصمیم» می‌باشد. فرایند تحلیل سلسله مراتبی نیازمند شکستن یک مساله با چندین شاخص به سلسله مراتبی از سطوح است. سطح بالا بیانگر هدف اصلی فرایند تصمیم گیری است. سطح دوم، نشان دهنده شاخص‌های عمده و اساسی (که ممکن است به شاخص‌های فرعی و جزئی تر در سطح بعدی شکسته شود) می‌باشد. سطح آخر گزینه‌های تصمیم را ارائه می‌کند. در شکل زیر سلسله مراتب یک مساله تصمیم نشان داده شده است (مهرگان،۱۳۸۳،ص۱۷۰).
سطح ۱
هدف تصمیم
شاخص ۲
شاخص ۱
سطح ۲
شاخص فرعی ۴
شاخص فرعی ۳
شاخص فرعی ۲
شاخص فرعی ۱
گزینه تصمیم ۲
گزینه تصمیم ۱
سطح ۳
شکل۲-۱- نمایش سلسله مراتبی مسئله تصمیم(مومنی، ۱۳۸۵)
در هر صورت تکنیک تحلیل سلسله مراتبی برای هر کدام از اجزای این درخت اعم از اینکه گزینه باشند یا معیار، امتیازی را بدست می آورد. به هر کدام از اجزای این درخت، چه گزینه ها و چه معیارها و زیر معیارها در اصطلاح، آیتم می گویند. در متدولوژی AHP برای هر کدام از گزینه ها یک امتیاز بدست می آوریم و گزینه ها بر حسب امتیازی که کسب کرده اند رتبه بندی می شوند. مسلما گزینه ای که بیشترین امتیاز را کسب کرده بهترین گزینه برای انتخاب شدن است. روشی که AHP برای محاسبه امتیازها بکار می برد بر اساس مقایسات زوجی استوار است که در فاز دوم به شرح آن می پردازیم.
۲-۳-۲-۲- فاز دوم: مقایسات زوجی
بعد از مدل سازی سلسله مراتبی مسئله تصمیم، تصمیم گیرنده باید عناصر (شاخص یا گزینه) هر سطح را نسبت به عنصر مربوط به خود در سطح بالاتر و به صورت دوبه دو مقایسه و وزن آنها را محاسبه کند. این کار باید با بهره گرفتن از مجموعه ماتریسهایی که به طور عددی اهمیت یا ارجحیت نسبی شاخص‌ها را نسبت به یکدیگر و هر گزینه تصمیم را با توجه به شاخص‌ها نسبت به سایر گزینه‌ها اندازه‌گیری می کند، انجام شود. این کار با انجام مقایسات دو به دو بین عناصر تصمیم (مقایسه زوجی) و از طریق تخصیص امتیازات عددی که نشان دهنده ارجحیت یا اهمیت بین دو عنصر تصمیم است، صورت می‌گیرد، وزن محاسبه شده را وزن نسبی می نامند.
برای انجام این کار معمولا از مقایسه گزینه‌ها با شاخص‌هایi ام نسبت به گزینه‌ها یا شاخص‌های j ام استفاده می‌شود که در جدول ۲-۲ نحوه ارزش گذاری شاخص‌ها نسبت به هم نشان داده شده است.
جدول ۲-۲- ارزش گذاری شاخص‌ها نسبت به هم