www.karafarinbank.com
www.mapnagroup.com
www.mci.ir
www.mebank.ir
www.meibourse.com
www.parsian-bank.com
www.saham.ghadir.com/portal
www.saipacorp.com
www.sbank.ir
www.sb24.com
www.shahr-bank.ir
www.sinabank.ir
www.ssic.ir
www.tci.ir
www.tehrancement.com
www.tourismbank.ir
www.ttbank.ir
www.website.informer.com/mobarakeh-steel.ir

فصل پنجم

جمع بندی، نتیجه گیری و پیشنهادهایی برای آینده

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

آنچه گذشت

پرسش محورینی که این تحقیق به دنبال یافتن پاسخ آن بود، این است که چرا در اقتصادهای رانتی فاقد ترتیبات نهادی حمایت کننده توسعه نظیر شفافیت، دموکراسی، پاسخ­گویی، حقوق مالکیت و دولت توسعه‌گرا، به ویژه در هنگامه سرنوشت ساز وفور منابع، مساله تولید و بخش­های مولد در اولویت اصلی نظام تصمیم گیری و تخصیص منابع قرار نمی‌گیرد؟ چگونه و با چه مکانیزمی همزمان با وقوع شوک­های نفتی، گروه ­های رانت‌جو که نسبتی با تولید و فعالیت­های مولد اقتصادی ندارند، سعی در انحراف منابع به سمت خود می‌کنند؟ تاثیر اتخاذ سیاست­های حامی­پرورانه بر تقویت گروه ­های ذی­نفع رانت‌جو و انحراف منابع چیست؟ نقش رانت نفتی در به وجود آمدن افق دید کوته نگر و ناسازگار با فعالیت­های تولیدی در نظام تصمیم گیری و تخصیص منابع چیست؟ نقش حاکمیت قانون، وجود ساز و کارهای دموکراتیک مانند مطبوعات و انتخابات آزاد و شفافیت فضای کسب و کار و اطلاع رسانی، در جلوگیری از انحراف منابع به سمت فعالیت­های غیر مولد و ضد توسعه چگونه تبیین می‌شود؟
در فصل دوم تحقیق این موضوع تبیین شد که رانت نفتی موجب شکل گیری گروه ­های رانت‌جو از یک سو و حاکمیت نگاه­های کوته نگرانه در نظام تصمیم گیری و تخصیص منابع از سوی دیگر می‌شود. نکته ظریف این­جاست که حاکمیت این افق نگرش کوته نگر، هم در ساخت حاکمیت (نظام سیاست­گزاری‌، تصمیم ­گیری و تخصیص منابع) که سمت عرضه رانت را تشکیل می‌دهند و هم در مردم (فعالین اقتصادی، طبقات اجتماعی، حقوق بگیران، صاحبان بنگاه­ها و گروه ­های ذی­نفع) که سمت تقاضای رانت را شکل می‌دهند، اتفاق می‌افتد .
شکل‌گیری گروه‌های ذی­نفع رانت‌جو و حاکمیت افق دید کوتاه نگر– که هر کدام تشدید کننده و موید دیگری است- نهایتا به پدیدار شدن یک رابطه تعاملی پویا میان گروه ­های ذی­نفع رانت‌جو (سمت تقاضای رانت) و حاکمیت توزیع کننده رانت (سمت عرضه رانت) می‌ انجامد. این رابطه دینامیک، دیالکتیک عرضه - تقاضای رانت خوانده شد.
در ادامه نشان داده شد که دیالکتیک عرضه- تقاضای رانت، از مجرای ۱۲ مکانیزم، نظام تصمیم ­گیری و تخصیص منابع را به سود گروه ­های غیر مولد و به ضرر مولدها منحرف می‌کند که عبارت‌اند از :
حاکمیت نظری و عملی نگاه درآمدی به جای نگاه سرمایه عمومی بین‌ نسلی به نفت
بی‌توجهی نظری و عملی به مولفه‌های بلند مدتی نظیر قانون، علم، برنامه و بهره‌وری و حاکمیت توهم دانایی، توهم اقتدار و توهم بی‌نیازی
چرخه رانت­جویی-توزیع رانت به جای چرخه تولید- مالیات دهی- مالیات ستانی
حامی پروری و شکل گیری شبه دولتی‌ها، نوطبقه‌ها و رانتی-نظامی-امنیتی-اقتصادی‌ها
فعالیت­های سوداگرانه مالی به جای تولید
فساد نهادینه سیاسی-اقتصادی-بوروکراتیک-اجتماعی
شوک درمانی به جای اصلاح بلند مدت ساختارها
فعال شدن چرخه نفت - اسلحه – سرکوب
فعال شدن چرخه ناامنی – آشوب – جنگ داخلی- کودتا – اقتدارگرایی
واردات به جای تولید و صادرات
اقتصاد سیاه و غیر رسمی(بنادر نامرئی، قاچاق کالا، اسلحه، مواد مخدر و …)
سپس هر کدام از ساز و کارهای فوق بررسی شد و نشان داده شد که هر کدام با چه مکانیزمی نظام پاداش دهی، تصمیم گیری و تخصیص منابع را به سود غیر مولدها و به زیان مولدها منحرف کرده و حتی به تدریج ترتیبات نهادی را به سمت شکل گیری یک آرایش نهادی ضد تولید سوق می‌دهند.
نشان داده شد که تمام مکانیزم­ های فوق کوته نگرانه، ضد قانون، ضد دموکراتیک و اقتدارگرایانه، ضد شفافیت و غیر پاسخ­گو، ضد عدالت اجتماعی و تبعیض آمیز هستند؛ ویژگی‌هایی که اساسا با ماهیت بلند مدت، قانونی، دموکراتیک، شفاف، پاسخ­گو و عادلانه تولید، سر سازگاری ندارند. بنابراین تمام ساز و کارهای یاد شده ضد تولید، ضد گروه ­های مولد و به نفع غیرمولدها و در نهایت ماهیتا ضد توسعه‌­اند .
در فصل سوم تحقیق، از مجرای متغیرهای کلانی مانند نقدینگی، تورم، تولید (اعم از کالا و خدمات)، مصرف، سرمایه گذاری و نرخ ارز- با لحاظ پویایی‌های کمی و کیفی آنها- و با محاسبه تاثیر رانت نفتی بر شاخص­ هایی مانند حجم معاملات سوداگرانه، سهم بخش غیر مولد در تولید ناخالص ملی، حجم واردات کالاهای مصرفی و…، تاثیر ساز و کارهای ۱۲گانه فوق بر تولید و گروه ­های مولد و غیر مولد از منظر اقتصاد کلان بررسی شد. نتایج بررسی اعداد و ارقام شاخص ­ها به نحو شگفت انگیزی با نتایج تحلیلی فصل دوم سازگاری نشان می‌داد.
در نهایت در فصل چهارم، مبتنی بر نتایج تحلیلی دو فصل گذشته و با بهره‌گیری از یک مرور تاریخی بر سیر تحول سرمایه‌داری مولد و نامولد در ایران از بعد از مشروطه، یک چارچوب تحلیلی از اقتصاد سیاسی سرمایه‌داری نامولد ایران ارائه شد. به طور کلی سیر تکوین سرمایه‌داری نامولد در ایران به سه دوره اصلاحات ارضی دهه ۱۳۴۰ تا پایان جنگ تحمیلی در سال ۱۳۶۸ با حاکمیت سرمایه‌داری تجاری غیر مولد، دوره سازندگی با محوریت یک سرمایه‌داری اداری و بوروکراتیک رانتی غیر مولد و دوره پس از ۱۳۸۴ با محوریت یک سرمایه‌داری نظامی-رانتی غیر مولد تقسیم شد و ویژگی‌های هر دوره مورد بررسی قرار گرفت.
در ادامه و بر مبنای چارچوب فوق، نحوه مواجهه نظام تصمیم گیری و تخصیص منابع با سه شوک نفتی اخیر تحلیل شده و شباهت­ها و تفاوت­های آنها مورد بررسی قرار گرفت و در نهایت پیامدهای عینی کوته نگری حاکم بر نظام تصمیم گیری، بر پایه آمار و شواهد در دوره اخیر بررسی شد.

جمع بندی و پیشنهادهایی برای کارهای آینده

در یک جمع بندی کلی، در این تحقیق تلاش شد نحوه مواجهه یک ساخت رانتی- به عنوان نمونه مشخص ایران- با پدیده وفور منابع از منظر اقتصاد سیاسی، ریشه یابی و آسیب شناسی شود و در سطح کلان و کلی و موردی، راهکارهایی برای برون رفت از وضعیت فعلی ارائه گردد. به عنوان پیشنهادهایی برای کارهای آینده، موارد زیر به ذهن متبادر می‌شود :
در یک ساخت رانتی شکل یافته که ترتیبات نهادی به زیان گروه ­های مولد و به نفع غیر مولدها آرایش تاریخی پیدا کرده است، یک دولت توسعه گرا در راستای برهم زدن دیالکتیک عرضه-تقاضای رانت و شکل گیری ترتیبات نهادی به نفع تولید در کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت چه می‌تواند بکند؟ بررسی تجربه دولت کوتاه مدت دکتر محمد مصدق می‌تواند بسیار راه­گشا باشد.
در یک ساخت رانتی با مشخصات بالا، در صورتی که دولت مستقر هم توسعه‌گرا نباشد، تولیدگرایان و گروه ­های مولد چه می‌توانند بکنند؟ آیا در کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت راه برون رفتی دارند؟
آقای دکتر همایون کاتوزیان در فصل دوازدهم کتاب بسیار ارزشمند “اقتصاد سیاسی ایران"(کاتوزیان،۱۳۷۹ :۲۹۶)، مدلی نظری، بنیادین، ساده و مجرد برای روشن کردن مکانیسم‌های یک اقتصاد سیاسی در کشورهای صادر کننده نفت ارائه داده‌اند. به روز کردن این الگو با توجه به دستاوردهای مکتب نهادگرایی به ویژه در ۳۵ سال اخیر و به ویژه بومی کردن آن برای اقتصاد ایران با عنایت به تحولات نهادی و اقتصادی-اجتماعی معاصر ایران، می‌تواند بسیار مفید و راه­گشا باشد .
در فصل سوم این تحقیق، روندهایی از تغییرات شاخص‌هایی که نشان دهنده تاثیر رانت نفت بر تولید هستند، محاسبه، بررسی و تحلیل شده‌اند. ارائه یک مدل ریاضی منسجم در این حوزه با یک رویکرد سازگار با تحلیل­های نهادی و اقتصاد سیاسی انجام شده در فصول ۲ و ۴ و شواهد تاریخی موجود، لازم و تکمیل کننده نتایج تحلیلی به نظر می‌رسد .

نگاه زنانه دیگر که بنا داشتیم مطرح کنیم نگاه شاعر نو پرداز هم عصر ما فروغ فرخ زاد است آقای هوشنگ گلشیری در مقاله ای با عنوان خطوط کلی ادبیات زنانه که در مجله زنان به چاپ رسیده است پیرامون فروغ می گوید:« اگر عمیق تر بنگریم فرغ فرخ زاد ابتدا در تقابل با من مردانه قد علم می کند. مردی که قرن ها از عشق های خود گفته است،چه در خطاب با معشوقه یا معشوق و چه در عشق ورزیهای عارفانه اش با خدای فلوطینی.
و در همین دوره است که بسیار هم تشویق می شود، آن هم از طرف مردها تا بازهم از احساسات جنسی زنانه بگوید که همه باخت است. که بیش تر فراهم آوردن شکل ضعیف تر لذت مردانه است. ولی سر انجام در تولدی دیگر و شعر های پس از آن است که نوعی شعر زنانه عرضه می کند.»^۵ این نوع نگاه جنسی که برخواسته از سرکوب های عاطفی زن است و به نوعی به رخ کشیدن جنس زن، همان نکته این است که در ابتدا در غالب پرسشی مطرح کردیم و در این جا به پاسخ آن رسیدیم هوشنگ گلشیری این نوع نگاه زنانه را آفت و ضعفی برای خالقان اثر هنری زنانه می داند همین نظر در آراء ویرجنیا ولف هم که از نخستین کسان در تأیید نویسندگی زنان و به شیوه های نگارش آنان است به چشم می خورد. « اندیشیدن به جنس خویش یا نوشتن از سر خشم به سبب جنسیت، حاصل کار نویسنده را نابود یا ضعیف می کند، بهترین شیوه نویسندگی نوشتن از موضعی دو جنسیتی است.»^۶ یا شاید بهتر باشد عبارت فراجنسیتی را در این مقوله به کار ببریم.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

ادبیات زنانه اگر با نگاهی جنسی، ادبیات زنانه شود ره به جایی نتواند برد نگاه جنسی نگر نگاه غالب ادبیات مردانه خصوصاً در تغزلات عاشقانه است عمری است که مردان از خط و خال و چشم و ابرو و زنخدان می سرایند و جنس زن را در این مقولات خلاصه می کنند اگر امروز این گونه تعابیر یا مشابه آن ها در قلم زنانه به چشم بخورد باید گفت از این رهگذر نصیبی حاصل نخواهد شد، « سیمین بهبهانی که با همان اولویت جنسی زنانه - به تبع فرخ زاد شروع می کند، بعدها دههی ۵۰ به ادبیات اجتماعی روی می آورد و بالاخره قالب غزل را به روزمره، قصه ها و غصه های کوچک و جزئی آدمها نزدیک می کند، با این همه از منظر ادبیات زنانه مقوله متناقض او را با استناد به یک غزل، « وقت درو کردن گل شد» شاید بتوان بدین گونه خلاصه کرد»^۷
وقت درو کردن گل شد
وقت درو کردن گل شد کار به فردا مگذارید / داس بجویید و بیایید لاله به صحرا مگذارید
دشت به سبزی گرویده ست شوخی ازین بیش که دیده ست؟ / سبزه به پا خاسته از نوجز به سرش پا مگذارید!
غنچه به هر شاخه شکفته ست شادی دل را ننهفته ست / این همه پیرایه رنگین پیش تماشا مگذارید
سوی چمن نیشتر آرید چشم گل از کاسه برآرید / تا نه ببیند نه بخواهد دیده ی بینا مگذارید
بیم من آن است که نرگس دست برآرد به تباهی- / خیره، در این سینی شش گوش جام مطلّــا مگذارید
این تبر از بهر چه دارید؟ نارون از بیخ برآرید / فرصت آسودن مرغی بر سر افرا مگذارید
شعر من و پونه وحشی بارور از عطر و پیامند / با همه آوازه گریشان رخصت غوغا مگذارید
سبز تر از سبز، دل من رُسته گُل از آب و گِل من / راست اگر خصم بهارید نیز مرا وامگذارید
( مجموعه شعر، دشت ارژن، صفحه ۷۴۸)
نوع نگاه سیمین در این غزل همان نگاه از سر خشم است، نوعی تشویق کنایی و طعن آمیز به مردان تا شوخ چشمی زنان در سر سبزی و باروری را از وجود آنان بگیرند و در این اعتراض می گوید راست اگر خصم بهارید/ نیز مرا وامگذارید. « زبان سیمین همان ادامه زبان کلاسیک است که اگر مردانه اش پنداریم پر بیراه نیست. تساوی مصرعها یادآور سلطه مردانه است در همه اعصار کلاسیک. سیمین با نوشتن مصرعهای زیر هم، به ظاهر آن ها را نامساوی نشان می دهد، که خود نوعی آرزوی گریز از آن تساوی است. در وزن هم همین وضعیت متناقض حاکم است، گذشته از زبان و شکل ظاهری غزل های سیمین با توجه به عنصر وزن می توان گفت که سلطه مردانه در غزل سیمین تشدید شده است. اما اگر ناگهان به نام سراینده بنگریم، وضعیت یکسره دگرگون می شود، چرا که می بینیم زنی است که سروده است و اگر بپذیریم که سلطان غزل زمانه اوست، ناگهان متوجه می شویم که سلطنت مردان بر غزل پایان گرفته است. یا بهتر، مرد خلع شده تا او بر تخت غزل بنشیند.»^۸ عجبا که باز هم زبان کاملا زنانهی سیمین زبان مردانه انگاشته شود؛ پیش تر گفتیم که زبان زنانه و مردانه در قوالب و قوانین وضع شده شکل یا فرم خود را می یابد و ازاین لحاظ هیچ تفاوتی نمی کند که خالق اثر زن باشد یا مرد.
این حقیقت که نهاده های قانونی و شکل و سیاق خلق اثر هنری و مشخصاً شعر در قرن ها پیش توسط مردان گذارده شده کتمان پذیر نیست آن چه مورد نظر است این که منعی قائل نشده اند و یا تفاوتی، میان زن و مرد که مثلا از این دسته اوزان یا قوالب شعری زنان استفاده کنند و از بقیه مردان اگر چه درتاریخ شعر و ادب توفیقات مردان که شهرهی آفاق شده اند بیش از زنان بوده - که این خود به همان باورهای غلط دور نگه داشتن زنان از عرصه های اجتماعی باز می گردد- لکن باید گفت؛ بوده اند در گذشته زنانی که اشعار نغز و آثار پر مغز از خود به جا گذاشته اند و دست روزگار و سلطه مردان غدار مانع از تشهیر آن آثار شده است.
« دراوایل اسلام تمام همت زن متوجه شعر و ادبیات و استقامت رأی گردید و در عین حال به عفت و عزت نفس خود باقی ماند و زنان بسیاری در آن دوره وجود داشتند که به صفات فوق [ یعنی شاعر و ادیب و صاحب رأی ] موصوف می باشند.»^۹
نکته قابل ذکر در این جا همان چیزی است که همه بدان واقفیم؛ این که شعر فارسی در عروض و قافیه متأثر از شعر عرب بوده و هسته های اولیه شعر فارسی از شعر عربی شکل گرفته و به ذوق ایرانی پرورده شده و قوالب شعری و فنون بلاغت آن را به لطافت و شایستگی تمام رسانده است. لذا در میان شعرای عرب نیز « زنان شاعر بسیارند و جمعی از آنان جزء نابغه ها هستند و هر کس هم که طبع شعر نداشته در مجالس شعرا می آمده و شعر را گوش می داده، حفظ می کرده و راجع به آن اظهار عقیده می نموده است. زن ها برای بررسی اشعار و تحقیق درباره برتری شاعران مجالس ادبی تشکیل می دادند.»^۱۰ نمونه را می توان یکی از دختران امام حسین علیه السلام که هم خود شاعر بوده و هم در محضر او مجالس شعر خوانی برگزار می شده و شاعران اشعار تازه خود را نزد او ارائه می کرده اند، یاد کرد. « سرایش شعر زنانه [ در ایران نیز ] قدمتی بسیار بیش تر از آن دارد که به شاعران زن نو پرداز نسبت می دهیم یا حتی بیش از شهر آشوبها و بیش از اشعاری از این دست.»^۱۱
باز ناچاریم گریزی به وضع زنان ادیب در غرب بزنیم پیش تر در قسم نگاهی به مذهب اصالت زن درباره مهجوریت زن و تضییع حقوق وی سخن ها گفتیم و ریشه های مظلومیت زن را که موجبات شکل گیری مذهب اصالت زن ( feminism ) شد بر شمردیم. بازتاب ها و برآیند های آن اندیشه ها حتی در عرصه نویسندگی و ادبیات ورود پیدا کرده بود چندان که در مصاحبه منتشر شده ای در ماهنامه ادبی، فرهنگی، هنری نافه از قول خانم هلن اولیایی نیا استادیار ادبیات انگلیسی دانشگاه اصفهان ذیل عنوان ” ادبیات « زنانه » و زمینه های بروز آن ” در بررسی علل ظهور ادبیات زنان وی « با اشاره به شرایط در قرن ۱۸ و ۱۹ میلادی در غرب می گوید: در این دو قرن هنجارها و ارزش های مرد سالارانه که بر زنان تحمیل می شد چنان بازدارنده بود که برخی زنان بر خلاف میل باطنی هویت مردانه را برگزیدند. زنان نویسنده نه تنها مجبور بودند به سبک و سیاق مردانه بنویسند بلکه برای انتشار آثارشان هویت مردانه نیز اتخاذ می کردند و به طور مثال تا مدت های طولانی، خانم ” آن ایونس ” با امضای ” جرج الیوت ” آثار خود را منتشر می کرد. زیرا جنسیت نویسنده بر استقبال از اثرش موثر بود. در قرن ۱۸ و ۱۹ زنان تنها به وظایف یکنواخت روزمره می پرداختند.»^۱۲
باری در چنین شرایطی که زن غربی ناچار است از هویت خویش صرف نظر کند و زن شرقی به خاطر باورهای غلط اجتماعی مجال حضور در عرصه های هنری و ادبی را نمی یابد پر واضح است که هیچ نام درخشانی که هم پای حافظ و سعدی و مولانا باشد از زن مثبوت نگردد.
اگر چه این نام ها جزء مفاخر ایران زمین اند و بدیل نمی توانند داشت لذا نام این بزرگواران را من باب مثال متذکر می شویم. به هر روی این دوران غبارآلود سپری شده و آن چه که امروز در یافتن آن حائز اهمیت است یافتن راهکاری درست و صائب برای نوشتن است. « مریم خراسانی، منتقد و پژوهشگر فلسفه و مسائل مربوط به زنان، معتقد است: برای زنانه نویسی باید از تقابل مردانه - زنانه عبور کرد و به مرحله ” فرا جنسیتی “رسید در حالی که نویسندگان مرد در نقش های اجتماعی و شخصیتی خود از این شناخت گذر نکرده اند. بحث ادبیات زنانه به مباحث فلسفی، تاریخی و جامعه شناسی در روند رهایی زنان باز می گردد، زنان در ایران و جهان در یک روند آزاد سازی قرار گرفته اند که طی ۳۰۰ سال این روند تجربه ها و نظریه های مختلفی را خلق کرده است. ابتدا مسأله برابری با مردان، همسان بودن و تساوی حقوق توسط فمینیسم های لیبرال غرب مطرح شد، زنان ایران با موج های دهه ۱۸۴۰ میلادی غرب همراه شدند و در انقلاب مشروطه، رهبران این جنبش اجتماعی برای زنان آزادی و تساوی حقوق قایل بودند که بعدها این مسئله به حقوق متفاوت تبدیل شد. آشنایی با حقوق متفاوت زنان با مردان، ادبیات زنانه را به حوزه فلسفه سوق داد و مفهوم جنسیت ( gender ) را مطرح ساخت و این امر موجب عبور از تقابل جنسیت مردانه و زنانه شده است.»^۱۳
باز در این جا باید از خودباوری سخن گفت حس استقلال طلبی در قلم آن چیزی است که انزوای دیرین زنان را خواهد شکست و فسردگی دیرپای زن را از میان خواهد برد، این اقدام سیر نگاه مردانه را به ادبیات و قلم زنانه متفاوت خواهد کرد. پیش از این که درگیر سیاق سرایش یا نگارش شویم خوش تر است که محتوا را در نظر آریم چه این که سیاق گفتار امری است غیر قابل تغییر؛ و به قول فرنگی ها چارتی است که بسته شده لذا آن چه متغیر است محتوای خلق شده در اثر است و آن چه وجه تمایز است باز همین محتواست. به اشاره گفته شد که « از لحاظ جنسیتی آن قسمت از زبان که درون زایی در آن وجود دارد زبان زنانه است و امکانات زنانه ای به ادبیات می دهد و قسمتی که از پیش تعیین شده و معمولی است از نظر جنسیتی مردانه است.»^۱۴ افق دید و نوع نگاه زن ومرد در خلق اشعار، به وجود آورنده تصاویر مختص به جنس است. تصاویری که مبین نگاه مردانه به هستی و نگاه زنانه به هستی است. یعنی نوع نگاه هر یک از دو جنس در خلق یک اثر که حاوی حالات درونی، روحی و روانی و در نتیجه آن عملکرد شخصی انسانی خواه زن، خواه مرد، خواهد بود، به وضوح می تواند نشانه ای باشد برای جنسیت خالق اثر.
« در مراحل الهام و تولد شعر، به نظر نمی رسد تفاوتی بین زن و مرد وجود داشته باشد و زن، گرچه که نوعاً زایا و خالق و مادر، اما می بینیم، چه فراوانند مردانی که به سعادت دستیابی بر لحظات پر شکوه زایش شعر رسیده و حتی خیلی پیش تر و بیش تر هم موفق بوده اند.»^۱۵ چندان که گفتیم نخبگان عرصه ادب که بدیلی نخواهند داشت در زمره همین مردان دسته بندی می شوند اما بنا به اشاره نخست، چارچوب سرایش و نیز مراحل اولیه آن - که الهام جزئی از آن است - شاهد هیچ گونه تفاوت و تمایز جنسی میان شعرا نیستیم. در این خصوص یعنی تمایز بین شعرای زن و مرد سیمین بهبهانی که خود شاعر مورد نظر ما در ساخت تصاویر شاعرانه زنانه است در اظهار نظری به سال ۱۳۵۸ گفته است:« من از یدک کشیدن لفظ زن به دنبال کلمه شاعر سخت بیزارم. یعنی چه؟ آدم یا شاعر هست یا نیست. اگر هست که مرد و زن بودنش نمی تواند در شخصیت او یا در وظایف و مسئولیت های او تاثیری بگذارد، اگر هم نیست که عنوان این که من زنم پس شعرم را بخوانید یا از نقاط ضعف آن چشم بپوشید و آن را به زن بودنم ببخشید معنی ندارد. بدین گونه به نظر می رسد که وی اصولاً شعر ویژه زن و نگرش و زبان زنانه را قبول ندارد و نمی پذیرد که چنین چیزی وجود دارد.»^۱۶
این وجه تمایز قائل شدن میان قلم دو جنس از کجا نشأت می گیرد؟ باید گفت که این مقوله نیز سر در همان مذهب اصالت زن ( feminism ) دارد. این که پیروان این مذهب برآنند تا هر چیز منسوب به مرد را سیاق زنانه دهند. فی الواقع « این تفاوت زبان زنانه نوعی استنباط است که فمینیست ها، به ویژه لوس ایریگاره، مخصوصاً از آثار ژاک دریدا داشته اند. ” در پی انتشار آثار ایریگاره، بحث زیادی حول این نکته شکل گرفت که آیا زبان منحصر به فرد زنان وجود دارد یا نه؟ دریدا در مقابل جباریت همسانی از تفاوت دفاع می کند. و می خواهد تباین مردانگی - زنانگی را ساختار شکنی کند. اما ایریگاره با ادعای سوبژکتیویته زنانه همچون وسیله ای برای مختار بودن زنان، ظاهراً به تباین می چسبد.»^۱۷ این اختلاف نظر نیز در زمره همان مبحث مورد بحث ساختار و محتوا است یکی قائل به ایجاد ساختار جدید است و دیگری قائل به محتوای زنانه است که البته ساختار شکنی همان گونه که پیش تر از نظر گذشت چندان ممکن نیست چه اگر امکان پذیر هم باشد - من باب مثال تولد شعر نو در عرصه ادب که خالق آن نیما بود- باز هم ساختاری است که برای عموم شعرا ارائه شده و الزام یا منعی برای شعرا از هر دو جنس ایجاد نمی کند.
« در نظر سیمین، اصولا رابطه بر اساس جنسیت نفی می شود و جنسیت نقش تعیین کننده ای در اجتماع و حقوق اجتماعی ندارد یا نباید داشته باشد. وی ناهمسانی هنر زن و مرد را می پذیرد و آن را ناشی از تفاوت فطرت ها می داند ولی عامل برتری به شمار نمی آورد. هنگامی که درباره مردسالاری و نحوه انعکاس آن در آثارش از او پرسیده می شود می گوید:” من هیچ سالاری را قبول ندارم خواه زن، خواه مرد، سالار من، عشق است، انسانیت است…. »^۱۸
خوشه به خوشه عشق شد
خوشه به خوشه عشق شدزینت دست و دامنم / نیست درخت ارغوان، آه، منم، منم، منم
برده توان و تاب را از دل کودکانه ام / قِلقِلکی که می شوَد از پَر عشق در تنم
مانده به زیر پرنیان باغ شکوفه ام نهان / فاش چرا نمی کنم؟ جامه چرا نمی کنم؟
زردی ی جان گرفته ام سرخی ی شرم را بگـو / محفظه ی سفید را نوک زده ام که بشکنم
سوی تو آمدم دوان کرده گذر ز هفتخوان / هفت سفر تباه شد کفش و عصای آهنم
روی به آب شسته ام تن به گلاب شسته ام / شانه به مو کشیده ام سُرمه به چشم روشنم
در بِگشا که سرخوشم شور و شتاب و آتشم / شعله ولی نمی کشم با ادبم، فروتنم
گفتی اگر منی، درآ؛ تو نشدم، مران مرا / با تو خوشم به یک سرا زان که تو مرد و من زنم
دم مزن از من و تویی شکوه مکن ازین دویی / آن که بجاست خود تویی وان چه سزاست خود منم
( مجموعه اشعار - یک دریچه آزادی صفحه ۸۴۹)
سیمین در دو بیت آخر به مصداق هر چیز به جای خویش نیکوست شکوه از من و تویی را نهی می کند و از ثنویت منع که معتقد است بجاست اگر مرد مرد باشد و زن نیز زن باشد و زن بماند.
در اغلب مواقع در شعر زنان شکوه از روزگار غدار و ناملایمات زندگانی و ذکر گرفتاری ها به چشم می خورد فی الواقع غم نامه های بسیاری در آثار خلق شده زنان می توان یافت که همه باز می گردد به همان باور های غلط و برخورد های ناشایست که دامن گیر اجتماعات بشری است.« همیشه و در همه جا، زن مشکل داشته… و با کوهی از مشکلات مجبور به ستیز بوده تا بتواند راه به جایی ببرد و این است که شعر زن، چون جوهره هستی اوست، غمنامه حیات است…»^۱۹ آن چه که از مسلمات است و در مطاوی این وجیزه بارها بدان اشاره شد روحیه لطیف زنانه است و این روح با هر تنشی آسیبی می بیند که با عمق جان زن در آمیخته می شود و اگر دستی به قلم داشته باشد این درد و غم را به قلب سپید کاغذ می ریزد تا سیاهی قلمش سپیدی کاغذ را همچون سنگ صبوری در بر گیرد و از عمق اندوه زن بکاهد. زنان خصوصاً در کشور ما ایران اساساً موجودات خودبین و خوداندیشی نیستند. مقصود این که بیش از آن که در فکر خویش باشند در فکر بشریتند چه این بشر هم خانه او باشد چه خارج از سرای او زیست کند غم خوار او خواهند بود‌ « زنان از نظر روحی عاطفه و احساس دیگر خواه هستند. یعنی عملی را که انجام آن برای دیگران سودمند باشد؛ اما آسایش شخصی آن ها را بر هم زند، ترک می کنند.»^۲۰ این روحیه دیگر خواهی که در اغلب مواقع بدان از موضع ضعف می نگرند روحیه ای الهی است، روحیه ای از سر مهر بی نهایت و عنایت بی علت یعنی شمه ای که پیش تر گفتیم از وجود بی منت های الهی به وجود زن هبه شده همین روحیه را می توان در اشعارعامیانه ای که در آن زنان سخن می گویند یافت « یکی از جالب ترین ویژگی های اشعار و ترانه های عامیانه، آواز هایی است که زنان برای مردان می خوانند؛ شستن دستمال محبوب، آوردن چای برای او و زدودن گرد از وجود او از جمله کارهایی است که زنان در آواز های خود وعده آن را به معشوق می دهند.»^۲۱ همین مضامین لطیف و تصاویر چشم نواز شاعرانه را در فصل بعد و از قلم سیمین بهبهانی خواهیم دید مضامینی که تجسم آن ها و تصاویر خلق شده بانوی غزل را پیش چشم مخاطب به نمایش در می آورد. نگاه این تصاویر چندان زنده و پویاست که خواننده می تواند آن ها را به شکل متحرک هم تصور کند.« در شعر سیمین از حیای دخترانه تا طغیان و بی تابی عاطفی زنانه، از خامی دخترانه تا پختگی مادرانه، از اسارت تا آزادگی، از رنج تارهایی، از خودگرایی تا جامعه گرایی و انسان گرایی و… حوزه گسترده ای داده می شود که زوایا و پیچ و خم های عاطفی روح زن را به نمایش در می آورد و نگرش به مسایل انسان را از این دیدگاه روشن می سازد.»^۲۲
آن چه که از نظر گذشت در مجموع مبین مسائلی در خصوص وجود یا عدم وجود قلم زنانه بود و آن چه که ما حصل گفتار آمد این که بگوییم قلم زنانه وجود دارد اما ادبیات زنانه که دارای ساختار و چارچوب زنانه باشد موجود نیست چه زن و چه مرد همه از یک ساختار برای بیان احساسات و عواطف خود استفاده می کنند و درونیات خویش را با بهره گرفتن از قوالب موجود به پهنه اوراق سپید می نگارند و قلم ها فی الواقع مبین درونیات است و محتوا بسته به نوع و جنس خالق اثر شکل و فرم خود را می یابد و به گستره ادب پارسی عرضه می شود. به دیگر سخن زنان، زنانه می نویسند با در نظر گرفتن موجودیت زنانه خود و مردان، مردانه می نویسند با در نظر گرفتن موجودیت مردانه خود.
ما این فصل را که با یک بیت از ملک الشعرای بهار عنوان نهادیم به پایان می بریم و در فصل پیش روی به بررسی نکته هایی در باب صور خیال و زیبایی شناسی دو شاعر مورد بحث خواهیم پرداخت.
پی نوشت ها
زن و ادبیات، گزینش و ترجمه از: منیژه عراقی، مرسده صالحپور، نسترن موسوی صفحه ۳۸۱
گهواره سبز افرا، دکتر احمد ابو محبوب، صفحه ۵۳
تحلیل همه سویه اشعار سیمین (پایان نامه) - مریم مرصعی - صفحه۲۰۵
شعر بی دروغ، شعر بی نقاب، دکتر عبدالحسین زرین کوب، صفحه۷۳
مجله زنان، سال هفتم، شماره ۴۸، صفحه۴۰
زن و ادبیات، گزینش و ترجمه از: منیژه عراقی، مرسده صالحپور، نسترن موسوی صفحه ۳۸۱
مجله زنان، سال هفتم، شماره ۴۸، صفحه۴۰
همان، صفحه ۴۰ و ۴۱
تاریخ تمدن اسلام - جلد پنجم از یک مجلد - تألیف جرجی زیدان، صفحه ۹۲۲
همان کتاب، صفحه ۴۲۱

ارگان بعد از برشمردن این ابعاد، یادآوری می کند که هر پنج بعد رفتار شهروندی ممکن است همزمان ظهور پیدا نکنند، مثلاً افرادی که ما فکر می کنیم دارای بعد وظیفه شناسی هستند ممکن است همیشه نوع دوست و فداکار نباشند و یا اینکه برخی از این ابعاد، مانندنوع دوستی و وظیفه شناسی تاکتیکی برای تحت فشار قرار دادن مدیران سازمان باشد. یعنی کارکنان سعی می کنند تا با انجام این اعمال بر روند تصمیم گیری مدیران سازمان برای ارتقا و یا اعطای پاداش به آنها، تاثیر گذارند. در این حالت کارکنان سازمان از« سرباز خوب» بودن به « هنر پیشه خوب» برای سازمان تبدیل می شوند( کاسترو و همکاران،۲۰۰۴ ،۳۰).

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۲-۳-۶٫ سیاستهای تشویق رفتار شهروندی
تقویت رفتار شهروندی، مانند هر رفتار دیگری که از افراد سر می زند، نیاز به ترغیب و تشویق دارد. یکی از مواردی که می تواند در این زمینه تأثیرگذار باشد سیاستها و اقدامات سازمانی است. مدیران سازمانی باید با وضع سیاستها و راهبردهای مناسب، در جهت شکوفاتر شدن رفتارهای شهروندی در سازمان تلاش کنند. در همین راستا می توان چند مورد از این اقدامات را نام برد که برای ارتقا و ترغیب رفتار شهروندی مناسب اند.
۱)گزینش واستخدام:
برخی از محققان معتقدند افرادی که علائم شهروندی خوبی را در حوزه زندگی شخصیشان بروز می دهند به همان میزان تمایل دارند تا شهروندان سازمانی خوبی باشند. بر این اساس سازمانها باید فرایندهای جذب و استخدام نیروی خود را طوری طراحی کنند که افرادی با رفتار شهروندی مترقی جذب سازمان شوند. از میان ابزارهای انتخاب و گزینش کارکنان که ممکن است برای شناسایی شهروندان خوب سازمانی مورد استفاده قرار گیرند، مصاحبه ها بهتر از بقیه ابزارها هستند. در انجام مصاحبه ها باید بیشتر بر روی رفتارهای همکارانه و گروهی تأکید کرد تا احتمال انتخاب کارکنانی که برای بروز رفتار شهروندی مستعدترند، بیشتر شود. البته در فرایندهای گزینش و استخدام افراد، سازمانها باید به این نکته مهم توجه داشته باشند که رفتارهای شهروندی نباید جایگزین عملکردهای سنتی شغل شوند. بر این اساس ویژگیهایی که به طور سنتی برای انجام یک شغل لازم است نباید به خاطر یک شهروند خوب بودن، نادیده گرفته شود.
۲)آموزش و توسعه:
برخی از سازمانها ممکن است به تنهایی به شناسایی شهروندان خوب و افرادی با رفتارهای شهروندی بالقوه، قادر نباشند و نتوانند به مقدار مورد نیاز، این افراد را جذب و استخدام کنند. اما آنها می توانند با اجرای طرحهای آموزشی برای کارکنان فعلی سازمان، به ایجاد رفتارهای شهروندی مفید و سازنده بپردازند. استفاده از برنامه های آموزشی موجب تسهیل کمکهای بین فردی در میان کارکنان می شود. البته برای توسعه مهارتهای کارکنان، می توان از برنامه های آموزش میانی و چرخش شغلی نیز استفاده کرد. یکی دیگر از روش های اجرای برنامه های آموزشی، برنامه های توسعه است که مستقیماً با ایجاد رفتار شهروندی ارتباط دارد. مطالعات و بررسی ها نشان می دهد که آموزش سرپرستان بر پایه اصول عدالت سازمانی با افزایش رفتار شهروندی در میان زیردستان مرتبط است. به عبارت دیگر کارکنانی که سرپرستانشان دوره های آموزشی عدالت را طی کرده باشند، نسبت به سایر کارکنان، بیشتر تمایل به بروز رفتارهای شهروندی از خود نشان می دهند.
۳) ارزیابی عملکرد و جبران خدمات:
سازمانها می توانند با ایجاد سیستم هایی منظم و منطقی برای ارائه پاداش به کارکنان تا حد زیادی ایجاد رفتار شهروندی را تسهیل کنند. تحقیقات گذشته نشان دهنده این مطلب است که افراد در کارهایی که احتمال دریافت پاداش وجود دارد بیشتر مشارکت می کنند. به همین خاطر توجه به سیستم های پاداش مؤثر و اقتضایی توسط سازمان در شکلدهی شهروندان خوب بسیار تأثیرگذار خواهد بود. بر این اساس اکثر سازمانها برای تشویق رفتار شهروندی، پاداشهای سالانه را به کارکنانی می دهند که تا حدی به انجام رفتارهای فرانقش، تمایل داشته باشند نه افرادی که فقط دارای ویژگیهای مثبت فردی هستند.باوجود اهمیت این موضوع در مباحث رفتار شهروندی، امروزه ارائه پاداش از طرف سازمان به کارکنانی که مستقیماً درگیر انجام رفتارهای شهروندی هستند به طور بالقوه ای کاهش داشته و جهت گیری بیشتر پاداشها به طرف کارها و وظایف رسمی است. برخی از محققان دلیل این امر را اینگونه بیان می کنند که توجه بیش از حد به انجام رفتارهای فرانقش توسط کارکنان، برای گرفتن پاداش، موجب غفلت و کوتاهی از انجام وظایف رسمی سازمانی می شود و کارکنان سازمان به جای انجام وظایف مربوط به خود به کارهایی فراتر از نقش خود می پردازند؛ در حالی که هدف از تشویق رفتار شهروندی، ترویج رفتارهای همکارانه در کنار وظایف رسمی سازمانی است. در هر صورت سازمانها باید بدانند که برای تشویق و ترغیب رفتار شهروندی باید جهت گیری سیستم های پاداش خود را در سطح گروهی و سازمانی قرار دهند نه سطح فردی، زیرا آنها با این کار به کارکنان نشان می دهند که برای کارهای گروهی که منافع آن به کل سازمان برمی گردد، ارزش بسیاری قائلند و به آن پاداش نیز می دهند.
۴) سیستم های غیررسمی:
علاوه بر اقدامات و عملکردهای رسمی سازمان که در جهت تقویت رفتار شهروندی مؤثر است، فرایندهای غیر رسمی نیز وجود دارند که سازمانها می توانند با ایجاد آنها به توسعه و تقویت بیشتر رفتار شهروندی بپردازند. برخی از روانشناسان اجتماعی معتقدند که فشارهای اجتماعی و هنجارهای گروهی غالباً تأثیر بیشتری نسبت به رویه های رسمی بر رفتار فردی در سازمانها می گذارند. به همین علت توسعه مکانیسم های غیررسمی مانند فرهنگ مشارکتی، یک رکن اساسی و محوری برای تقویت رفتار شهروندی در محیط کار است. البته ناگفته نماند که ظهور و ترویج فرهنگ مشارکتی از طریق فرایند جامعه پذیری صورت می گیرد، فرآیندی که طی آن اعضای تازه سازمان مواردی را که از نظر سایر اعضای سازمان، پسندیده و مورد قبول است یاد می گیرند و دوره های آموزشی لازم را دراین خصوص طی می کنند. پس توجه به امر جامعه پذیری در سازمان برای تقویت رفتار شهروندی نیز می تواند مؤثر باشد(اسلامی و سیار، ۱۳۸۷).
۲-۳-۷٫ کارکردهای رفتار شهروندی سازمانی در سازمان و مدیریت
ارگان ( ۱۹۸۸ ) معتقد است؛ در صورت تقویت رفتارهای شهروندی در سازمانها، کارکنان به دنبال اصلاح عملکرد خود در حین انجام وظایف و فعالیتهای سازمانی خواهد بود و نقش خود را به خوبی ایفا خواهند کرد. به زعم جوت، اسکولار و میلر ( ۲۰۰۶ ) فرض بر این است که اگر کارکنان در رفتارهای شهروندی سازمانی سهیم باشند و در بهبود آن مشارکت ورزند، موقعیت کاری اثر بخشتر، و کارها روانتر انجام می شود. پادساکف، منکنزی، مورمن و فیتر ( ۱۹۹۱ ) نیز به هفت کارکرد رفتار شهروندی سازمانی در سازمان و مدیریت اشاره می کنند. از نظر آنان، رفتار شهروندی سازمانی:
۱- موجب افزایش همکاری و بهره وری مدیریتی می شود.
۲- نیاز به تخصیص منابع کمیاب را برای حفاظت از منابع سازمان، نظارت و کنترل بر اجرا و انجام وظایف روزمره کاهش می دهد.
۳- باعث آزادی منابع جهت اهداف تحقق می شود.
۴- هماهنگی فعالیتها را بین اعضای تیم و گروه های کاری تسهیل می کند.
۵- سازمانها را قادر می سازد تا از طریق خوشایندتر کردن محیط کاری، کارکنانی با کیفیت بالا را جذب و حفظ کنند.
۶- با کاهش تغییرپذیری در عملکرد واحدهای کاری عملکرد سازمانی را افزایش می دهد.
۷- توانایی سازمان را در تطبیق با تغییر محیطی افزایش می دهد ( هویدا و نادری، ۱۳۸۸ ).
از این مطالعات مشخص می گردد که رفتار شهروندی بر عملکرد سازمانی تاًثیر دارد. برخی از محققان مطرح کرده اند که رفتارهای شهروندی، عملکرد سازمانی را به وسیله گریسکاری ماشین اجتماعی سازمانها تسهیل می کند ( بورمن و همکاران، ۱۹۸۳؛ به نقل از احمدی، ۱۳۸۸ ).
۲-۳-۸٫ عوامل موثر بر رفتار شهروندی سازمانی
جدای از این که رفتار شهروندی سازمانی به عنوان یک سازه مکنون و یا یک سازه متراکم در نظر گرفته شود؛ نکته حائز اهمیت، شناسایی عوامل مؤثر بر بروز این گونه رفتارها می باشد. صاحب نظران معتقدند که مجموعه ای از شرایط می بایست در سازمان مهیا باشد تا امکان بروز این چنین رفتارهایی از سوی کارکنان فراهم آید. بطور کلی مشخص شده است که مفاهیم گسترده ای مانند کارکنان، وظیفه، ویژگی های سازمانی و رهبری در مشاغل مختلف، انواع رفتارهای سازمانی را پیش بینی میکنند ( پادساکف و همکاران، ۲۰۰۰ ). اسمیت و همکاران (۱۹۸۳ ) و باتمن و ارگان ( ۱۹۸۳ ) اولین بررسی در زمینه پیشآیندهای رفتار شهروندی سازمانی را ترتیب دادند و دریافتند که رضایت شغلی بهترین پیش بین است. پس از دو دهه تحقیق، رضایت شغلی هنوز پیش بین اصلی رفتار شهروندی سازمانی است ( ارگان، ۱۹۹۸ ).
جهانگیر، مجاهد اکبر و الحاج ۱۹۰، در سال ۲۰۰۴ با بررسی و ترکیب نظرات ارگان؛ ۱۹۹۰، مورمن ۱۹۱؛ ۱۹۹۱، ارگان و لینگل ۱۹۲؛ ۱۹۹۵، آگوینو ۱۹۳؛ ۱۹۹۵، اسکارلیکی و لاتمن ۱۹۴؛ ۱۹۹۵، دوگلا ۱۹۵؛ ۱۹۹۵، پادساکف، منکنزی و بومر ۱۹۶؛ ۱۹۹۶، کمری و همکاران ۱۹۷؛ ۱۹۹۶، فار، ارلی و لین ۱۹۸؛ ۱۹۹۷، پننر و همکاران ۱۹۹؛ ۱۹۹۷، سکیپ ۲۰۰؛ ۱۹۹۸، تانگ و ابراهیم ۲۰۱؛ ۱۹۹۸، وانگر و روش؛ ۲۰۰۰، باربوتو و همکاران ۲۰۲؛ ۲۰۰۱ و هانام و جیمسون؛ ۲۰۰۲ به ارائه یک الگوی کلی در ارتباط با عوامل موثر بر رفتار شهروندی سازمانی پرداختند. براساس یافته های پژوهش این گروه، مدل زیر ارائه شد ( مجاهد اکبر و الحاج، ۲۰۰۴ ).
اما بررسی فراتحلیلی در خصوص ارتباط بین OCB و عوامل تأثیر گذار بر آن بیانگر این واقعیت است که چهار دسته از این عوامل مورد تأکید تحقیقات بوده است که عبارتند از:
۱- ویژگی های فردی کارکنان:
تحقیقات اولیه در این حوزه که توسط ارگان و همکارانش صورت گرفته، عمدتاً بر نگرش های کارکنان، گرایشات و حمایت گری رهبر متمرکز بوده است. پژوهش های بعدی در حوزه رهبری که بوسیله پادساکف و همکارانش انجام یافته، قلمرو انواع رفتارهای رهبری را به انواع مختلف رفتارهای رهبری تعاملی و تحول گرا بسط داده اند. اثرات ویژگی های شغلی و سازمانی عمدتاً در تئوری های مربوط به جایگزین های رهبری مطرح شده که توسط صاحبنظران مختلف مورد مطالعه قرار گرفته است ( پادساکف و همکاران، ۲۰۰۰ ). پژوهش های اولیه که ویژگی های فردی را مورد توجه قرار می دهد، بر دو محور اصلی متمرکز است: اولاً که این عامل کلی موثر بر روحیه را ارگان و ریان ( ۱۹۹۵ ) به عنوان زیربنای رضایت کارکنان، تعهد سازمانی، ادارکات از عدالت و ادرکات از حمایت گری رهبری تلقی می کنند و ثانیاً تحقیقات محققان نشانگر ارتباط معنادار آنها با رفتار شهروندی سازمانی است ( البته میزان همبستگی ها متفاوت بوده است ) که بیانگر اهمیت این متغیرها در تعیین کنندگی رفتار شهروندی سازمانی می باشد ( پادساکف و همکاران، ۲۰۰۰ ).
۲- ویژگی های شغلی:
در خصوص متغیرهای شغلی، تحقیقات عمدتاً حول مبحث تئوری جانشین های رهبری بوده است که نتایج بیانگر ارتباط مستمر ویژگی های شغلی با رفتار شهروندی است. علاوه بر آن، هر سه نوع ویژگی های شغلی در برگیرنده ادبات تئوری جایگزین های رهبری ( بازخور شغلی، تکراری بودن شغلی، رضایتمندی درونی شغلی ) به طور معناداری با مولفه های مختلف رفتار شهروندی سازمانی ( نوع دوستی، نزاکت، وجدان کاری، جوانمردی و آداب اجتماعی ) ارتباط داشته اند؛ به گونه ای که بازخور شغلی و رضایت مندی درونی شغلی ارتباط منفی با OCB نشان می دهد.
۳- ویژگیهای سازمانی:
روابط بین ویژگی های سازمانی و رفتارهای شهروندی سازمانی تا اندازه ای دارای به هم ریختگی است. به گونه ای که نه رسمیت سازمانی، انعطاف ناپذیری سازمانی، حمایت ستادی و نه فاصله فضایی، ارتباط مستمری با رفتارهای شهروندی سازمانی نداشته اند. ولی به هر حال مولفه همبستگی گروهی با تمام مولفه های رفتار شهروندی سازمانی دارای ارتباط مثبت بوده است، و حمایت سازمانی ادراک شده با نوع دوستی کارکنان ارتباط معناداری داشته است. علاوه بر آن، پاداش های خارج از کنترل رهبران و با مولفه های نوع دوستی، نزاکت و وجدان کاری ارتباط منفی داشته اند.
۴- ویژگیهای رهبری:
دسته دیگر عوامل تأثیر گذار بر OCB که شامل رفتارهای رهبری است، در قالب دو دسته رفتارها تقسیم شده است که عبارتند از : رفتارهای رهبری تحول آفرین ( رفتارهای تحولی اساسی، تعیین چشم انداز، ایجاد مدل مناسب، ارتقاء پذیرش اهداف گروهی، انتظارات عملکردی بالا و تحریک معنوی ) و رفتارهای تعاملی ( رفتارهای پاداش دهی تنبیهی اقتضایی، رفتارهای پاداش دهی و تنبیهی غیر اقتضایی ). در مجموع، رفتارهای رهبری تحول آفرین با هر پنج مولفه رفتارهای شهروندی سازمانی ارتباط معنادار مثبتی دارد و از میان رفتارهای رهبری تعامل گرا، دو نوع این رفتارها دارای ارتباط معنادار با عناصر پنج گانه رفتار شهروندی سازمانی می باشند؛ که عبارتند از: رفتار پاداش دهی اقتضایی که دارای ارتباط مثبت و رفتار تنبیهی غیر اقتضایی که دارای ارتباط منفی می باشد. از میان ابعاد مربوط به تئوری رهبری مسیر- هدف، رفتار رهبری حمایتی با مولفه های رفتار شهروندی دارای ارتباط مثبت است، و تشریح نقش رهبر فقط با مولفه های نوع دوستی، نزاکت، وجدان کاری و جوانمردی رابطه معنادار مثبت دارد و نهایتاً تئوری مبادله رهبر- عضو با تمامی مولفه های رفتار شهروندی دارای ارتباط معنادار مثبت است ( پادساکف و همکاران، ۲۰۰۰ ).
۲-۳-۹٫ پیامدهای رفتار شهروندی سازمانی
اگرچه اکثر محققان اولیه تلاش های خود را بر روی عوامل تأثیرگذار بر رفتار شهروندی سازمانی معطوف داشتند، بیشتر تحقیقاتی که اخیراً صورت گرفته، میزان زیادی از توجه خود را به پیامد های کلیدی اختصاص داده اند. رفتار شهروندی سازمانی پیامدهای مهمی از جمله رضایت شغلی، محافظت از سازمان و بهره وری سازمانی را به دنبال دارد ( مقیمی، ۱۳۸۴ ).
به استناد مطالعات و تحقیقات انجام شده رفتار شهروندی و سازمان عاملی مهم و اساسی در افزایش عملکرد سازمانها محسوب می شود. بطوری که مطالعات نشان می دهد رابطه مثبت و معنی داری بین رفتار شهروندی سازمانی و افزایش رضایت شغلی کارکنان ( بولینو و همکاران، ۲۰۰۳ )، کاهش تضاد بین کارکنان ( ولتز و نیهوف، ۱۹۹۶ )، کاهش هزینه ( بولینو و همکاران، ۲۰۰۳ )، کاهش ضایعات ( هودسون، ۲۰۰۲ )، کارایی سازمانی ( پادساکف و مک کنزی، ۱۹۹۷ )، کاهش رفتارهای انحرافی کارکنان ( اسچیپمن و آزارت، ۲۰۰۸ )، اثربخشی سازمانی ( خالد و علی، ۲۰۰۵ ) وجود دارد. علاوه بر این، پژوهشها حاکی از آن است که تحقق ابعاد و رفتار شهروندی سازمانی، افزایش خودپنداری مثبت شخص ( پینر و همکاران، ۱۹۹۷ ) ارتقاء روابط مثبت در میان کارکنان، فراهم کردن انعطاف لازم برای ابداع و نوآوری، کمک به استفاده اثربخش از منابع کمیاب ( اسمیت و همکاران، ۱۹۸۳، آکویوتو ۱۹۹۵ ) سهیم شدن در مسئولیت سنگین ناظران، بهبود خدمت مشتری ( نت می یر و همکاران، ۱۹۹۷ ) حفظ تعادل درونی سازمان ( کیمیری و همکاران، ۱۹۹۶ ) و بهبود بهره وری، عملکرد و اثربخشی سازمانی ( کارامبایا، ۱۹۸۹، پادساکف و همکاران ۱۹۹۷، والز و نیهاف، ۱۹۹۶ ) را به دنبال دارد. بنابراین رفتار شهروندی سازمانی به عنوان یک وضعیت مطلوب دیده می شود. زیرا چنین رفتاری از یک طرف منابع موجود و در دسترس را افزایش می دهد و از طرف دیگر نیاز به مکانیزمهای کنترل رسمی و پر هزینه را می کاهد ( بیکتون و همکاران، ۲۰۰۷؛ به نقل از عباسپور، ۱۳۸۵ ).
۲-۴- بخش سوم : مروری بر پیشینه تحقیقات انجام شده
۲-۴-۱- پیشینه تحقیق در داخل کشور

1. 1. دعایی و ملک زاده(۱۳۹۱) نبز در تحقیق دیگری با عنوان« بررسی ارتباطات سازمانی بر اثربخشی عملکرد مدیران و رضایتمندی کارکنان در آموزش عالی (مطالعه موردی مراکز آموزش عالی شهر مشهد)» با بهره گیری از نظریه ارتباطات حمایتی و تدافعی، به بررسی و ارزیابی جو ارتباطی و عملکرد مدیران و رضایتمندی کارکنان و اثر بخشی گروه ها یا بخش ها در این مراکز پرداختند. یافته های حاصل از این پژوهش نشان داد که اغلب مدیران مراکز آموزش عالی مورد بررسی، از رفتارهای حمایتی استفاده می کنند. مدیرانی که رفتارهای حمایتی در ارتباطات سازمانی را در پیش گرفته اند، اثربخشی شغلی بیشتری داشته، رضایتمندی کارکنانشان نیز بالاتر است. نتایج نشان داد که متغیرهای جهتگیری مسئله مدار، مشروط بودن رفتار و رفتار کنترلی با اثربخشی شغلی مدیران، دارای ارتباط مثبت و معنادار و رفتارهای راهبردی با ارتباطات تدافعی دارای رابطه منفی معنادار است. این مطالعه همچنین نشان داد که مدیران در مراکز آموزشی باید بر چگونگی و ویژگیهای محیط کلی ارتباطات تمرکز کرده و به ادراکات، رفتارها و عملکرد کارکنان و تعامل آنها با سازمان توجه کنند. ایجاد جو تعامل دوسویه می تواند به مشارکت کارکنان در ارائه نظرات خود برای بهبود سازمانی کمک کرده و اثربخشی مدیریت و رضایتمندی کارکنان از کار خود را افزایش دهد.

1. 1. طبرسا و همکاران (۱۳۸۹) پژوهشی با عنوان بررسیتأثیرعوامل زمینهای بر رفتار شهروندی سازمانی و عملکرد سازمانی انجام دادهاند. نتایج حاصل نشان داد عوامل زمینهای میتواند بر رفتار شهروندی سازمانی و عملکرد این دانشگاهها تأثیرگذار باشد. همچنین از بین عوامل زمینهای، عوامل فردی بیشتر از سایرعوامل قدرت تبیینکنندگی رفتارشهروندی سازمانی را دارد.

1. 1. طبرسا و همکاران(۱۳۸۹) عوامل موثر بر رفتارشهروندی سازمانی در یک بیمارستان نظامی را مورد بررسی قرار دادند و دریافتند که :از دو متغیر رضایت شغلی و اعتماد سازمانی، تنها رضایت شغلی در انواع عدالت سازمانی بر رفتار شهروندی سازمانی به طورکامل تاٌثیر دارد.

1. 1. امینی و همکاران(۱۳۸۸) تحقیقی تحت عنوان« اثر بخشی آموزش مهارت‌های ارتباطی بر رفتار شهروندی سازمانی پرستاران» انجام دادند. روش پژوهش ایشان نیمه تجربی، جامعه آماری کلیه پرستاران بیمارستان کاشانی اصفهان سال ۱۳۸۸ (۱۵۸ پرستار زن و مرد در ۱۲ بخش) بود که از میان آنها ۲۰ پرستار برای شرکت در گروه و همچنین ۲۰ پرستار برای شرکت در گروه کنترل به عنوان نمونه آماری و با روش نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای متناسب با حجم انتخاب شدند. مداخله انجام شده ۸ جلسه آموزش مهارت‌های ارتباطی برای گروه مداخله در طی یک ماه بود. برای ارزیابی رفتار شهروندی سازمانی هر دو گروه، قبل و بعد از مداخله آموزشی (۸ جلسه آموزش مهارت‌های ارتباطی) از پرسشنامه رفتار شهروندی سازمانی (ضریب پایایی آلفا کرونباخ=۷۴/۰) استفاده شد.

نتایج آماری نشان داد که با تعدیل تأثیر نمرات پیش‌آزمون، میانگین نمرات رفتار شهروندی سازمانی پرستاران گروه تجربی یک ماه پس از مداخله (۵۷/۳±۴۵/۶۶)، نسبت به قبل از مداخله (۳۴/۴±۸۵/۶۲) تفاوت آماری معناداری داشت (۰۱/۰p≤). بر اساس آنالیز کوواریانس، قبل از مداخله میزان تاثیر رفتار شهروندی سازمانی پرستاران ۳۶۴/۰ بود، در حالی که یک ماه پس از مداخله این میزان به ۶۰۷/۰ افزایش یافت (۰۱/۰ ≥p). نتیجه‌گیری: آموزش مهارت‌های ارتباطی موجب افزایش رفتار شهروندی سازمانی پرستاران گروه تجربی نسبت به گروه شاهد شده است و این تأثیر یک ماه پس از مداخله، پایدار مانده است.

جدول ۴-۴. نتایج آنالیز خطا برای نتایج بهینه سازی پس از ۳۰ پردازش

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۴-۳-سناریو سوّم:
در این سناریو تابع هدفی جدید به سناریو دوم اضافه شده است. برای بهینه سازی این سیستم سناریویی تعریف شده است که در آن توابع هدفی از قبیل ضریب عملکرد(  ) ، معیار زیست محیطی (  ) و معیار ترمواکنومیکی (  ) برای بهینه سازی در نظر گرفته شده است. که به ترتیب از معادلات
(۲-۳۴) ،(۲-۳۵) و (۲-۴۱) استفاده می شود. هم چنین متغیرهای تصمیم درنظر گرفته شده برای این بهینه سازی چند هدف به صورت زیر می باشند:
نسبت دمای سیال عامل در بخش یخچال  ، نسبت سطح انتقال حرارت در بخش یخچال  ، نسبت دمای سیال عامل در بخش پمپ حرارتی  ، نسبت سطح انتقال حرارت در بخش پمپ حرارتی  .
محدوده هر یک از متغیرهای تصمیم نیز به صورت که در معادلات (۴-۴) تا (۴-۷) آمده است
می باشد.
پارامترهای ثابت درنظر گرفته شده برای سیستم بر اساس مقادیر گزارش شده در کارهای گذشته به صورت زیر می باشند:
,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  و
در نمودار ۴-۱۰ جبهه بهینه پرتو به دست آمده برای ۳ تابع هدف بیان شده که عبارتند از ضریب عملکرد، معیار زیست محیطی و معیار ترمواکونومیکی نمایش داده شده است. بازه تغییرات هر یک مشخص می باشد. مقادیر معیار زیست محیطی (  ) از ۶/۶۸۲ تا ۱۰۵۷ کیلو وات ، ضریب عملکرد از ۵۴۳/۳ تا ۸۴۸/۴ و هم چنین معیار ترمواکونومیکی از۲۵۴/۲ تا ۰۸۵/۳ تغییر می کنند. هم چنین با بهره گرفتن از ۳ روش مرسوم تصمیم سازی در مورد این جبهه تصمیم گیری شده است که نقاط بهینه تصمیم سازی شده توسط روش های LINMAP,TOPSIS و FUZZY در شکل نشان داده شده است. هم چنین حالات ایده آل و غیر ایده آل نیز مشخص شده است، که دستیابی به این حالت ایده آل ممکن نیست.
شکل ۴-۱۰. جبهه پرتو جواب های بهینه به دست آمده از بهینه سازی چند هدفه
در نمودارهای ۴-۱۱ تا ۴-۱۴ ، پراکندگی مقادیر متغیرهای تصمیم برای جواب های بهینه به دست آمده بر مبنای جمعیت نشان داده شده است. در نمودار ۴-۱۱ پراکندگی متغیر  (نسبت سطح انتقال حرارت در بخش پمپ حرارتی) نشان داده شده است. در نمودار ۴-۱۲ پراکندگی مقادیر متغیر تصمیم  ( نسبت سطح انتقال حرارت در بخش یخچال) نشان داده شده است که همان طور که مشخص است خطی آبی رنگی است که مقداری برابر ۳/۰ را نشان می دهد و نشان دهنده آن است که در  برابر ۳/۰ جواب های بهینه به دست آمده اند. در نمودار ۴-۱۳ پراکندگی متغیر نشان داده شده است که همان طور که معلوم شده است، پراکندگی در برابر ۸۵/۰ می باشد که به صورت خط آبی رنگی پیداست. در شکل ۴-۱۴ نیز پراکندگی متغیر  نشان داده شده است.
شکل۴-۱۱. پراکندگی متغیر نسبت سطح انتقال حرارت در بخش پمپ حرارتی
شکل۴-۱۲. پراکندگی متغیر نسبت سطح انتقال حرارت در بخش یخچال
شکل۴-۱۳. پراکندگی متغیر نسبت دمای سیال عامل در بخش پمپ حرارتی
شکل۴-۱۴. پراکندگی متغیر نسبت دمای سیال عامل در بخش یخچال
در جدول ۴-۵ نتایج توابع هدف بهینه شده و هم چنین تصمیم سازی شده با LINMAP,TOPSIS و FUZZY با متغیرهای تصمیم نظیر آن ها گزارش شده است.
جدول۴-۵. نتایج بهینه انتخاب شده با LINMAP وFUZZY وTOPSIS برای این بهینه سازی

در جدول ۴-۶ آنالیز خطا بر مبنای خطای متوسط و هم چنین ماکزیمم خطا گزارش شده است. در این جدول ، بر اساس ۳۰ پردازش و انجام تصمیم سازی بر روی نتایج هر پردازش، نتایج آنالیز خطا به دست آمده و گزارش شده است.
جدول ۴-۶. نتایج آنالیز خطا برای نتایج بهینه سازی پس از ۳۰ پردازش

۴٫۹۸

۴۰٫۹۶

۱۴

به علت تحریم‌های بانکی بین‌المللی و به تبع آن سیاست‌های پولی کشور، ممکن توانایی انتقال ارز از داخل به خارج محدود یا قطع گردد.

۶٫۰۹

۹٫۷۷

۷٫۳۱

۴٫۵۷

۴۰٫۹۰

۱۵

به دلیل عدم ثبت مالکیت معنوی پروژه‌ها و همچنین عدم پی‌گیری‌های حقوقی توسط کارفرما، امکان دارد مالکیت نتایج پروژه‌ها توسط پیمانکاران به نام خودشان ثبت گردد.

۵٫۸۳

۶٫۲۹

۸٫۰۲

۷٫۰۹

۴۰٫۴۷

جدول ۴-۲۴- لیست ریسک­های اصلی
۴-۵-۲-۱- ریسک اول
به علت عدم رعایت ملاحظات امنیتی در انتخاب پیمانکاران، ممکن است نشت اطلاعات رخ دهد و بخشی از مدارک محرمانه پروژه به سرقت رفته و به رقبا فروخته شود.
عموماً در بحث تحقیقات حفاظت از اطلاعات از اهمیت ویژه ای برخورد می باشد، به همین خاطر زمانی که سازمان تحقیقات خود را با بهره گرفتن از برون­سپاری پیش می برد به لحاظ حفاظت از اطلاعات با چالش های فراوانی مواجه می­گردد. لذا در برخورد با تامین کنندگان، این هنر مدیران برون­سپاری را می­طلبد که چه مقدار اطلاعات بگیرند و چقدر اطلاعات بدهند. بنابراین باید خطوط قرمزی را در نظر داشت که گذر از آنها به هر نحو سازمان را با خطر نشت و افشای اطلاعاتی مواجه کند. این خطوط قرمز عبارتند از:

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

ارائه اطلاعات و داده های مربوط به زیر سیستم هایی که به تنهایی می توانند یک محصول مستقل محسوب شوند و یا اطلاعات کلیدی محصول اصلی را نمایان سازند.
نمایان شدن تحقیقاتی که در بخش دفاع کاربرد دارند.
استفاده غیر مدبرانه از شریانهای اطلاعاتی در فضای سایبر
در اختیار گذاشتن تجهیزاتی به پیمانکاران، که در آن اطلاعات وجود دارد.
برداشت اطلاعات از بسترهای جغرافیایی همچون بستر دریا و …
مواردی که منجر به تجمیع اطلاعات می­شوند.
طراحی سیستمهای یکپارچه کننده محصولات و سامانه های دفاعی
اغلب وظایف و اموری که خارج از خطوط قرمز ذکر شده قرار دارند، به طور بالقوه نامزد برون‌سپاری تلقی شده و قابل بررسی می باشند، اما در این میان مواردی نیز وجود دارند که انجام آنها به شیوه برون سپاری نسبت به انجام و تأمین آنها به روش درون­سپاری مورد تأکید و توصیه می باشد. این موارد عمدتاً مربوط به حوزه هایی از تحقیقات می باشند که دارای اهمیت استراتژیک بوده و جلوگیری از نشت اطلاعات آنها برای سازمان مهم می باشد.
به اعتقاد خبرگان، در تحقیقات فضا و نیاز بیشتری برای برون سپاری وجود دارد چرا که ابعاد تحقیقات بسیار گسترده بوده و دامنه و گستره تخصص های آن زیاد است به گونه ای که در برخی حوزه ها اگر از برون سپاری ریز پروژه ها استفاده نشود، چنانچه تمام افراد ذیصلاح داخلی هم بسیج شوند نمی­ توان از عهده انجام حجم کاری به این اندازه برآمد. ضمن آنکه باید به این حقیقت نیز توجه داشت که عموم محققان تمایلی به جذب در داخل چنین سازمان هایی را ندارند.
۴-۵-۲-۲- ریسک دوم
تحریم‌ها و فشارهای خارجی ممکن است موجب قطع همکاری شرکت‌های بین‌المللی در تأمین تجهیزات مورد نیاز پروژه و حتی خدمات مشاوره­ای گردد.
تحریم­ها به دلیل انزوایی که ایجاد می کنند دستیابی به فناوری های نوین و تکنولوژی روز را با بحران مواجه ساخته و تولید را غیر اقتصادی و گران تر می کند و امکان تخصیص بهینه منابع را به دلیل امتناع مبادله سلب کرده و در نتیجه مطلوبیت کل را کاهش می­دهد.
پروژه­ های تحقیق و توسعه به علت ماهیت وجودی خود نیازمند اخذ مشاوره و دریافت تجربیات به دست آمده توسط شرکت­ها و سازمان­های علمی معتبر خارج از کشور می­باشد. ولیکن پیمانکاران خارجی دارای تکنولوژی سطح بالا (high- tech) با سازمان های ایرانی به سختی وارد مذاکره می­شوند و در شرایط موجود و با تحمیل تحریم های شدید بین المللی علیه ایران این ارتباط به مراتب دشوارتر گردیده است. چرا که با وجود این تحریم ها چنین شرکت هایی در صورت همکاری با ایران از سایر بازارهای موجود در سراسر جهان محروم خواهند شد.
۴-۵-۲-۳- ریسک سوم
به دلیل سیاستگذای های جدید، ممکن است الزامات وارده از سوی مدیریت کلان در راستای اتمام پروژه زودتر از موعد مقرر در دستور کار قرار گیرد.
زمان از عوامل ارزیابی میزان پیشرفت یک پروژه بوده و مدیریت بر مبنای اصول زمان ‌بندی، کلید هدایت هر پروژه­ای می باشد. عدم پیشرفت پروژه­ ها بر اساس جدول زمان­بندی از مشکلاتی است که در اکثر پروژه ها گریبان­گیر سازمان­های دولتی ایران بوده و فشار مضاعفی را از این حیث متوجه نظام اقتصادی کشور می­ کند.
زمان یکی از سه فاکتور اساسی مدیریت و برنامه‌­ریزی بوده و در کنار هزینه و کیفیت دو ضلع دیگر این مثلث را در پروژه ها تشکیل می‌ دهند. متاسفانه در اکثر پروژه ها، شاخص زمانی و اینکه پروژه ‌باید به عنوان یک الزام در زمان معینی اتمام پذیرد، یا به دست فراموشی سپرده یا از کنترل خارج می شود.
یکی از ضعف های موجود در ساختارهای دولتی عدم توجه به شاخص زمان است. این شاخص زمان در پروژه های تحقیق و توسعه به علت ماهیت تحقیقات از عدم قطعیت بسیار بالایی برخوردار می باشد که البته با پیشرفت پروژه از این عدم قطعیت کاسته شده و پیش بینی زمان نتیجه گیری شفاف تر می شود.
برخی از پروژه های تحقیق و توسعه که از نظر حصول نتیجه برای سازمان های بالاسری از اهمیت ویژه تبلیغاتی و کارکردی برخوردار است، معمولا از این نظر دچار آسیب های فراوانی می شوند.
چرا که علیرغم پیش بینی زمان توسط تیم پروژه، به علت ضرب الاجل های سازمان های بالاسری و الزامات وارده از سوی مدیریت کلان کشور، لزوم اتمام پروژه زودتر از موعد پیش بینی شده در دستور کار قرار می گیرد. از نظر آنها اتمام پروژه نیازمند همکاری بیشتر دستگاه‌های مربوطه است و عقیده دارند که می­توان با افزایش تعامل بین این دستگاه‌ها هرچه زود‌تر شاهد پایان یافتن پروژه بود. متاسفانه چنین دیگاهی صدمات جبران ناپذیری را به پرژه وارد کرده و چه بسا منابع صرف شده تا این زمان را نیز قربانی منافع کوتاه مدت تبلیغاتی نماید.
۴-۵-۲-۴- ریسک چهارم
با توجه به الزامات قانونی در برگزاری مناقصه، امکان دارد پیمانکاران درجه ۲ و حتی ضعیف‌تر برنده مناقصه شوند.
مدیران پروژه های تحقیق و توسعه به جای استفاده از توانمندی های موجود در زیرمجموعه های سازمان، با هدف ارزان تر تمام کردن کار، پرهیز از چالش های احتمالی در تعامل و ارتباط با مدیران بخشهای سازمان، استقلال کامل در اخذ تصمیم در رابطه با پروژه و سهل الوصول بودن و کاهش ریسک تصمیم به برون سپاری تحقیق و توسعه می گیرند.