تغییرات سالانه درون منطقه ای

۰/۵ تا ۰/۷۵

۰/۲-۰/۵

۰/۳-۰/۲

کمتر از ۰/۰۳

نسبت P/ET

استپ و ساوانا

استپ های نا پیوسته

پراکنده نا مشخص

تقریبا عاری از پوشش

پوشش گیاهی

پرورش دام و کشاورزی

پرورش دام و کشت دیم

پرورش دام به صورت کوچ نشینی و کشاورزی صرفا باستحصال آب

فاقد کشت دیم و فاقد مرتع

کاربرد بالقوه اراضی

این شاخص یکی از مهمترین روش های مطالعه خشکسالی از طریق محاسبه بیلان آبی است که به طور گسترده در آمریکا و سایر کشورها مورد استفاده قرار گرفت است. شاخص مذکور نیازمند تحلیلهای آب و هوایی درازمدت به منظور محاسبه پنج ثبات یا ضریبی می باشد که ویژگیهای رطوبتی ویژه ای از آب و هوای منقه را تعریف می کند. در اولین مرحله، محاسبه این شاخص نیازمند مطالعه بیلان آبی ماه به ماه برای درازمدت (مثلا ۳۰ سال یا بیشتر) می باشد، پالمر مدل دولایه ای خاک را به کار گرفته و از طریق شاخص ترنتوایت تبخیر و تعرق را محاسبه می نماید، با این وجود، شاخص مذکور روش خاصی را برای محاسبه تبخیر و تعرق بالقوه نیاز ندارد. نتایج تحلیل های درازمدت، مجموعه ای از ارزش های شاخص خشکسالی را به دست می دهد که از ۶- تا ۶+ در تغییر است، ارزش صفر در این شاخص بیانگر شرایط طبیعی منطقه بوده که در طی زمان، ارزش مزبور می تواند دارای ناهنجاری های مثبت (حالت سیلابی یا پر بارانی) و ناهنجاری های منفی (خشکسالی ها) باشد.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۲-۷-۴٫ روش های تحلیل جریان
این گونه تحلیل ها که به طور کلی بر روی جریانهای سطحی، مخازن آب، دریاچه ها و سفره های آب زیر زمینی صورت می گیرد، تحت عنوان خشکسالی هیدرولوژیک قلمداد شده و مورد مطالعه قرار می گیرد. به همین جهت داده های مربوط به کمیت جریان رودخانه ها در این مطالعات از اهمیت اساسی برخوردار است. داده های مورد نیاز، سطح و جریان رودخانه و تداوم دوره های بدون جریان را شامل می شود. در کل مطالعات خشکسالی هیدرولوژیک بر روی رواناب سالیانه، حداکثر جریان سالانه یا دوره جریان حداقل متمرکز می شود. مهمترین تحلیلها در این رابطه، تحلیل طول دوره ای است که جریان، زیر یک آستانه مشخص باقی مانده و حجم کسری رواناب زیر آستانه را ایجاد کرده است، در شرایطی که آب یک رودخانه برای آبیاری یا تهیه آب بدون استفاده از هر گونه مخزن ذخیره، کافی نباشد، تحلیلهای جریان حداقل، مهمترین عامل به شمار می آید. قبل از هر گونه تحلیل سریهای مربوط به مقادیر هیدرولوژیک مانند حداکثر جریان سالانه یا میانگین جریان سالانه، بررسی کیفیت داده ها و استفاده از همه اطلاعات قابل دسترس ضرورت دارد. در صورتی که بنا به عللی سریها دارای نقص باشند، باید به استفاده از روش های مربوطه، داده های گم شده را بازسازی نمود.
۲-۷-۵٫ روش تحلیل داده های بارندگی
این روش جزء عمومی روش های تحلیل خکسالی به شمار می رود. علت این امر دسترسی راحت تر و آسانتر به انواع داده های بارندگی در بخشهای مختلف کره خاکی است. از طرفی مقادیر بارندگی جزء بی ثبات ترین متغیرهای آب و هوایی مخصوصا در مناطق خشک محسوب می شود و از این جهت می تواند شاخص خوبی برای مطالعه خشکسالی باشد. از طرف دیگر بارشهای جوی در واقع مهمترین متغییری است که تغییرات آن به طور مستقیم در رطوبت خاک و جریانهای سطحی، مخازن زیر زمینی و. . . منعکس شده و بنابراین اولین برداری است که می تواند در مطالعه هر حالتی از خشکسالی مورد توجه قرار گیرد. شاخص های مختلفی برای مطالعه خشکسالی از این دیدگاه، ابداع و ارائه شده است. ساده ترین این شاخص ها، میانگین بارندگی درازمدت به عنوان یک عدد آستانه است که مقادیر بارندگی در زمان های مورد مطالعه نسبت به آن سنجیده و ارزیابی می‎شود. از دیدگاهی دیگر محاسبه درصد بارش نسبت به میانگین درازمدت بارندگی می تواند شاخص دیگری باشد که ارقام آستانه آن می تواند ارزشهای مختلفی به خود گیرد که بر اساس آن شدتهای مختلف خشکسالی و فراوانی آنها محاسبه شود. استفاده از انحراف معیار، شدت خشکسالی طبقه بندی شده و محاسبات لازم بر روی آنها صورت می گیرد. در این میان استفاده از شاخص توزیع استاندارد یکی از شاخص های اساسی در مطالعه تغییرات حول مرکز به شمار می آید که محاسبه آن نیازمند داشتن میانگین و انحراف معیار درازمدت مقادیر بارندگی برای دوره های مورد مطالعه است. شاخص دهکها و صدکها نیز شاخصی است که عمدتا مورد استفاده محققان استرالیایی قرار گرفته است. دهکها و صدکهای یک نمونه، مقداری است که وقتی داده ها از کوچکترین تا بزرگترین مقدار مرتب شدند حداقل مقدار مشخصی مثلا ۱۰% مشاهدات منطبق بر این مقدار یا در سمت چپ (زیر) آن و حداقل ۹۰% از مشاهدات منطبق بر این مقدار یا در سمت راست (بالای) آن باشند. در این شاخص، محدودهد های هر دهک از توزیع منحنی فراوانی تجمعی یا هر نظام معینی از داده ها محاسبه می‎شود. از اینرو اولین دهک مقدار بارندگی است که ازکمترین ۱۰% کل تجاوز نمی کند، دومین دهک مقداری است که از ۲۰% کل تجاوز نکرده و به همین ترتیب ادامه پیدا می کند. دهک پنجم یا میانه مقداری است که از ۵۰% رخدادها تجاوز نمی کند. محدوده دهک ها محدوده ارزشهای بین دهکها هستند، از اینرو هر محدوده دهک بین هفت و هشت می باشد.
۲-۷-۶٫ روش های تحلیل سینوپتیکی
مطالعه در مورد آب و هواشناسی دینامیکی رخداد خشکسالی توجه زیادی را به خود جلب نکرده است. در این زمینه تا نهیل توزیع بارندگی بر روی ایالات متحده آمریکا را به وسیله مرجع قرار دادن سیستمهای پر فشار اقیانوس اطلس مطالعه نموده است. به نظر وی این عامل به طور وسیعی مقدار باران آمریکا را تحت کنترل خود دارد (تانهیل در سابرامانیام، ۱۹۶۷) بوند(۱۹۶۰) نیز تحلیلهای خشکسالی را در آمریکای شمالی، با مرجع قرار دادن ویژگیهای گردش عمومی ناحیه عنوان نموده است. وی دریافت که گردشهای آنتی سیکلونی در مناطق معتدل نیمکره شمالی و جنوبی به طور مستقیم در جریان هوا و وقوع خشکسالی اثر می گذارد (بوند در سابرامانیام، ۱۹۶۷) براوروکاوس (۱۹۹۱) به بررسی شرایط سینوپتیکی و فیزیکی خشکسالی در یک منطقه مفروض پرداخته اند. نتایج بررسیهای آنها نیز نشان می دهد که رخداد این پدیده در رابطه مستقیم با گردش عمومی جو و نحوه استقرار مراکز فشار می باشد.
۲-۷-۷٫ روش استفاده از اطلاعات ژئومورفولوژیک و تاریخی
اطلاعات تاریخی که از خاطرات، رسوم خانوادگی ساکنین و از نشانه های ژئومورفولوژیک از قبیل واروهای گلی مربوط به سیستم فرسایش یخچالی و سایر پدیده های ژئومورفولوژیک محیطهای قدیمی به دست می آید، رخدادهای پدیده های طبیعی گذشته از جمله خشکسالی را بیان می نماید. معمولا خاطراتی همچون کاهش شدید میزان محصولات یا میزان بارندگی در سالهای گذشته به دلیل اثری که در جوامع می گذارد، در ذهنها باقی می ماند ولی متاسفانه این گونه اطلاعات بیشتر ایام حالت مکتوب به خود نمی گیرد.
سفرنامه های سیاحان و مکتشفان اولیه و مهاجرین مستعمرات نیز می تواند اطلاعات ذیقیمتی را در برداشته باشد. همچنین، بررسی های باستان شناسی می توانند روش دیگری برای مالعه خشکسالی های گذشته باشند. بعد از جمع آوری مدارک و اسناد چگونگی ربط آنها به مسائل خشکسالی از اهمیت خاصی برخوردار است. معمولا یافتن تابعهای تبدیل برای گفته ها، خسارتهای کشاورزی و اجتماعی و ارتباط آنها به بارش سالیانه و جریانها در طی دوره های بارانی مساله پیچیده ای محسوب می گردد.
فصل سوم
داده ها و روش کار
۳-۱٫ مواد و روش
۳-۱-۱٫ مواد
جهت بررسی شدت و تداوم و فراوانی خشکسالی‎های اقلیمی در شرق گیلان (حوضه سموش) از آمار بارندگی سازمان هواشنا سی استان گیلان درایستگاه باران سنجی هراتبر، ایستگاه سینوپتیک رامسر ولاهیجان و ایستگاه تبخیر سنجی شاه شهیدان و غیره استفاده شده است. برای مطالعه دبی از آمار ایستگاههای هیدرومتری درازلات و هراتبر استفاده شده است.
در بررسی زمین شنا سی حوضه از نقشه های زمین شنا سی مقیاس ۲۵۰۰۰۰ :۱استان گیلان و نقشه های زمین شناسی مقیاس ۱۰۰۰۰۰ :۱شیت های جواهرده، جیرنده و رامسر و در بررسی توپوگرافی وشبکه آب حوضه از نقشه های سازمان جغرافیایی رودسر و جواهرده ودر بررسی خاک حوضه از نقشه قابلیت واستعداد اراضی مقیاس ۲۵۰۰۰۰ :۱استان گیلان ودربررسی پوشش گیاهی حوضه از نقشه کاربری واراضی مقیاس ۱۰۰۰۰۰ :۱ شیت لنگرود و جواهرده استفاده شده است.
۳-۲٫ روش کار
روش های مطالعاتی خاصی با توجه به شاخص های مورد توجه همچون بارندگی، رطوبت خاک، جریانهای سطحی، مخازن زیرزمینی، خسارتهای اقتصادی و غیره ارائه گردیده که هر کدام از این روشها به نوعی به تحلیل خشکسالی پرداخته اند که برخی از این روشها در تحقیق حاضر مورد استفاده قرار گرفته است.
فصل چهارم
تجزیه و تحلیل داده ها
و یافته های تحقیق
۴-۱٫ ویژگیهای طبیعی محدوده تحقیق
۴-۱-۱٫ موقعیت حوضه سموش
حوضه سموش طبق تقسیم بندی طرح جامع آب استان گیلان جزء محدوده شرق گیلان و پلرود محسوب می شود که حوضه پلرود بین مختصات جغرافیای ۴۹٫۴۵٫۳۰ تا۵۰، ۳۳، ۱۱ طول شرقی و ۵٫ ۳۳٫ ۳۶ تا ۱۶٫ ۵٫ ۳۷ عرض شمالی و مساحت آن ۱۷۰۹ کیلومتر مربع می باشد.
رودخانه پلرود در مناطق کوهستانی از دو شاخه اصلی تشکیل شده است، که یکی رودخانه چاکرود از ارتفاعات بالای ۳۰۰۰ متری منطقه دیلمان وشاخه دیگر آن از کوههای خشچال در منطقه اشکور علیا سرچشمه گرفته و با پیوستن دهها شاخه فرعی دیگر به آنها در بالادست روستای گرمابدشت به یکدیگر می پیوندند و شاخه اصلی پارود را تشکیل می دهند. از روستای گرمابدشت تا گسل چاکرود در داخل دره ای بی شکل و تنگ است و بستر آن دارای شیب تندی است. در شمال روستای بندبن رودخانه پلرود از واحد کوهستان خارج شده و به علت کم شدن شیب مخروط افکنه رودخانه پلرود تشکیل می گردد. در طی مسیر رودخانه در شمال روستای دولا گوابربه حالت چند شاخه ای در آمده و شاخه بزرگ آن از شرق روستای صیاد محله طی مسیر کرده و در تراز ارتفاعی ۲۰- متر به دریای خزر می ریزد.